Stosunki polsko-ukraińskie w XVII-XX wieku

Cel przedmiotu:

1. Wyjaśnianie pojęć związanych z historią i współczesnością stosunków politycznych między Polską a Ukrainą.

2. Wyjaśnianie skomplikowanych przyczyn wzajemnych konfliktów między Polską i Ukrainą.

3. Stosunki między obu państwami i narodami w kontekście wzajemnych relacji państw Europy Środkowo-Wschodniej.

4. Geneza konfliktów polsko-ukraińskich oraz politycznego współdziałania w różnych kwestiach. Sprawa wygaszania tychże konfliktów.

Zaliczenie ze stopniem na podstawie podręczników i wykładów.

1. Znaczenie religii prawosławnej i greckokatolickiej w życiu społeczeństwa ukraińskiego i jego relacjach z sąsiadami.

2. Początki nowożytnych stosunków polsko-ukraińskich w latach XVIII-XIX wieku.

3. Narodowe odrodzenie ukraińskie w Małopolsce (Galicji) Wschodniej oraz powstawanie tam ukraińskich instytucji politycznych i gospodarczych. Powstawanie polskich instytucji w Galicji doby autonomicznej.

4. Przyczyny i narastanie konfliktu polsko-ukraińskiego na przełomie XIX i XX wieku w Galicji Wschodniej. Wybuch wojny polsko-ukraińskiej 1918-1919.

5. Sojusz Piłsudski-Petlura.

6. Ukraińcy w II Rzeczypospolitej.

7. Konflikt polsko-ukraiński w okresie II wojny światowej.

8. Przesiedlenia ludności polskiej i ukraińskiej po zakończeniu II wojny światowej.

9. Stosunki polsko-ukraińskie po zakończeniu II wojny światowej na emigracji; szczególna rola paryskiej „Kultury” i Jerzego Giedroycia.

9. Stosunki polsko-ukraińskie po powstaniu dwóch niezależnych państw w 1989

Treści kształcenia:

1. Podstawy współczesnych stosunków politycznych w Europie Środkowej. Stosunki religijne i polityczne na dawnym pograniczu polsko-ukraińskim. Różnice i znaczenie religii i obrządków (zwłaszcza prawosławnego i greckokatolickiego) w życiu społeczeństwa ukraińskiego i jego relacjach z sąsiadami.

2. Początki nowożytnych stosunków polsko-ukraińskich w latach XVIII-XIX wieku podstawą późniejszych konfliktów między obu narodami i państwami. Powstania kozackie, ze szczególnym uwzględnieniem powstania Bohdana Chmielnickiego; ugoda hadziacka i umowa perejasławska oraz podział Ukrainy wzdłuż Dniepru między Polskę i Rosję.

3. Początek narodowego odrodzenia ukraińskiego w Małopolsce (Galicji) Wschodniej oraz powstawanie tam ukraińskich instytucji politycznych i gospodarczych. Powstawanie polskich instytucji w Galicji doby autonomicznej.

4. Przyczyny i narastanie konfliktu polsko-ukraińskiego na przełomie XIX i XX wieku w Galicji Wschodniej. Wybuch wojny polsko-ukraińskiej 1918-1919, walki o Lwów i upadek Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej. Inne przejawy konfliktu polsko-ukraińskiego w okresie I wojny światowej i po jej zakończeniu.

5. Sojusz Piłsudski-Petlura - pierwszy polityczno-militarny sojusz polsko-ukraiński, jego geneza, konsekwencja (wspólne działania w czasie I wojny światowej) oraz następstwa. Nawoływanie do tradycji tego sojuszu po latach.

6. Ukraińcy w II Rzeczypospolitej:

a) Ukraińskie partie polityczne.

b) Ukraińskie życie gospodarcze i kulturalne.

c) Ukraińska irredenta (Ukraińska Organizacja Wojskowa (UWO) i Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i ich działalność oraz wykorzystywanie tych organizacji przez państwa wrogie Polsce (m.in. Niemcy, Litwa).

7. Konflikt polsko-ukraiński w okresie II wojny światowej.

a) Stosunek okupantów (III Rzeszy i ZSRR) do ukraińskich zamierzeń odbudowy nowego państwa w pierwszym okresie wojny 1939-1941.

b) Problem przesiedleń ludności ukraińskiej i polskiej po II wojnie światowej.

8. Stosunki polsko-ukraińskie po zakończeniu II wojny światowej na emigracji; szczególna rola paryskiej "Kultury" i Jerzego Giedroycia.

9. Stosunki polsko-ukraińskie po powstaniu dwóch niezależnych państw w 1989 i 1991 r.

Literatura: K.Grünberg, B.Sprengel, Trudne sąsiedztwo. Stosunki polsko-ukraińskie w X-XX wieku, Warszawa 2005; R.Torzecki, Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1993; A.L.Sowa, Stosunki polsko-ukraińskie 1939-1947. Zarys problematyki, Kraków 1998.