Alternatywne antropologie psychologiczne

Celem kursu jest ukazanie początków, historii oraz znaczenia tzw. „psychologii wieczystej” (the perennial psychology, psychologia perennis) w szerokim kontekście kulturowym. Ten starożytny, powiązany z mistycyzmem oraz ścieżkami doskonalenia duchowego nurt myśli psychologicznej zyskał w XX wieku „świecką” wykładnię w koncepcjach Roberto Assagiolego, Carla Gustava Junga i Aldousa Huxleya, a współcześnie realizuje się w obrębie myśli transpersonalnej i integralnej (Stanislav Grof, Ken Wilber). W ramach kursu zostaną omówione najważniejsze psychologiczne koncepcje z tego kręgu a także ich szerokie, historyczne i kulturowe zaplecze, w tym m.in.: mistyczne i gnostyczne koncepcje duszy, renesans okultyzmu w XVIII i XIX wieku (teozofia), New Thought Movement, romantyczna psychologia nieświadomości, ruch psychodeliczny i kontrkultura (inwazja religii rdzennych i orientalnych) oraz New Age.

SYLABUS DO WYKŁADÓW:

1: Jakie antropologie psychologiczne są alternatywne? Metodologiczne problemy związane z rekonstrukcją złożonych fenomenów kulturowych.

2: Co to jest New Age? Paul Le Cour i Era Wodnika (L'ere du Verseau) – astrologiczne źródło Nowej Ery. Renesans hermetyzmu w XVIII i XIX wieku oraz Helena Bławatska i Towarzystwo Teozoficzne – zwiastunami alternatywnej duchowości. New Though Movement i Monte Verità.

3: Le sacré sauvage (dzikie sacrum - Roger Bastide) i powstanie „religijności empirycznej”: od kontrkultury do alternatywnej duchowości i nowej psychologii. Prywatyzacja i deinstytucjonalizacja wierzeń religijnych.

4: „Mistyka instant”, jako klucz do zrozumienia nowej duchowości: Georgij Gurdżijew, Albert Hofmann, Aldous Huxley, Timothy Leary. Halucynogeny i kognodysleptyki czy psychodeliki i enteogeny?

5: Kartografia ludzkiej nieświadomości według Stanislava Grofa. Doświadczenia okołoporodowe. Personalne i transpersonalne. Porządek Hyletropowy oraz Holotropowy.

6: Źródła „psychologii wieczystej” I: Definicje mistyki i mistycyzmu: Rudolf Otto, William James, Walter T. Stace, D.T. Suzuki. Koncepcja duszy w pismach mistyków.

7: Źródła „psychologii wieczystej” II: gnostycyzm starożytny. Pneuma (nous), psyche, soma (sarx) - trójczłonowa natura człowieka.

8: Źródła „psychologii wieczystej” III: „Rozwojowa psychologia nieświadomości” - od Gotthilfa Heinricha von Schuberta i Carla Gustava Carusa do Carla Gustava Junga Junga i Roberto Assagiolego. „Nieświadome” jako świecka wersja tego co „nadnaturalne”.

9: Neopoganizm w wersji high-tech na przykładzie Thee Temple ov Psychick Youth. Genesis P-Orridge i Austin Osman Spare.

10: Pionierskie koncepcje transpersonalne I: Abraham Maslow – biologiczne ujęcie transpersonalności.

11. Pionierskie koncepcje transpersonalne II: Carla Gustava Junga koncepcja indywiduacji. Jaźń, jako tożsamość transpersonalna.

12: Pionierskie koncepcje transpersonalne III: Roberto Assagioli – „Wyższa jaźń”, jako „transpersonalne ja”.

13: Co (to) jest transpersonalne? Metodologiczna problematyka związana z ruchem transpersonalnym w psychologii. Postulaty psychologii transpersonalnej. Psychotechnologie i dyscypliny świadomościowe (conscious disciplines). Krytyka tradycyjnego ujęcia świadomości. Stany transpersonalne.

14: Transpersonalna koncepcja tożsamości. Transpersonalna psychologia „głębi” (deep psychology) versus transpersonalna psychologia „wzrostu” (height psychology). „Wyłonienie duchowe” (spiritual emergence) versus „zagrożenie duchowe” (spiritual emergency).

15: Czy jest miejsce na duchowość w psychologii?

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA – UMIEJĘTNOŚCI K_U08 2: Czyta ze zrozumieniem literaturę naukową z zakresu psychologii osobowości. Potrafi samodzielnie i w zespole przeprowadzić badania empiryczne w tym obszarze. Sprawnie posługuje się terminologią z zakresu psychologii osobowości. Potrafi zinterpretować zachowania osób i zjawiska społeczne, odwołując się do różnych ujęć teoretycznych osobowości.

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA – KOMPETENCJE K_K10 2: Jest wrażliwy/a na występujące w społeczeństwie problemy, zwłaszcza dyskryminację i niesprawiedliwość społeczną. Cechuje się poszanowaniem praw mniejszości. Unika stereotypów i uprzedzeń wobec przedstawicieli kultur alternatywnych. Uwzględnia czynniki społeczne w wyjaśnianiu zachowań własnych i innych ludzi. Jest gotowy/a do zaangażowania swojej wiedzy i umiejętności w najlepiej pojętym interesie społecznym.

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA – WIEDZA K_W08 2: Posiada poszerzoną wiedzę z dziedziny psychologii osobowości. Rozpoznaje unikalny, integrujący charakter problematyki osobowości w dziedzinie psychologii. Jest świadomy/a złożoności relacji psychologii osobowości do innych obszarów psychologii. Zna główne koncepcje osobowości i jej współczesne modele oraz badania w tym obszarze. Rozumie kontrowersje dotyczące spójności i stabilności zachowania człowieka.