Psychologia edukacji – wybrane zagadnienia

Celem kursu jest omówienie wybranych zagadnień z zakresu psychologii wychowania i nauczania oraz wskazanie na znaczenie edukacji dla rozwoju psychicznego jednostki. Uczestnicy kursu zapoznają się z głównymi ideologiami edukacji, problematyką aksjologiczno-wychowawczą, charakterystyką podstawowych środowisk wychowawczych.

Omówione zostaną trzy główne nurty myślenia psychologicznego i pedagogicznego, z których wyłaniają się trzy odmienne koncepcje dziecka, a w konsekwencji dochodzi do sformułowania trzech różnych ideologii edukacji. Proces wychowania ukazany zostanie z punktu widzenia różnych teorii psychologicznych. Dyskutowane będą zagadnienia dotyczące błędów i trudności wychowawczych a także roli w psychologa szkole.

Celem kursu jest omówienie wybranych zagadnień z zakresu psychologii wychowania i nauczania oraz wskazanie na znaczenie edukacji dla rozwoju psychicznego jednostki. Uczestnicy kursu zapoznają się z głównymi ideologiami edukacji, problematyką aksjologiczno-wychowawczą, charakterystyką podstawowych środowisk wychowawczych.

Omówione zostaną trzy główne nurty myślenia psychologicznego i pedagogicznego, z których wyłaniają się trzy odmienne koncepcje dziecka, a w konsekwencji dochodzi do sformułowania trzech różnych ideologii edukacji. Proces wychowania ukazany zostanie z punktu widzenia różnych teorii psychologicznych. Dyskutowane będą zagadnienia dotyczące błędów i trudności wychowawczych a także roli w psychologa szkole.

SYLABUS DO ĆWICZEŃ:

Ćwiczenia 1: Zajęcia organizacyjne.

Ustalenie zasad pracy na kursie.

Ćwiczenia 2: Psychologia edukacji - wprowadzenie

• Przedmiot i zadania psychologii wychowawczej i psychologii kształcenia

• Psychologia rozwoju człowieka a psychologia wychowawcza

Ćwiczenia 3: Edukacja a rozwój

• Metafory rozwoju

• Ideologie wychowania

• Cele wychowania

Ćwiczenia 4: Podmiotowość w wychowaniu

• Podmiotowość jako cel wychowania

• Człowiek jako byt formowany i aktywnie formujący się

Ćwiczenia 5: Dialog w szkole

• Dialog edukacyjny i jego znaczenie

• Zasady prowadzenia dialogu

Ćwiczenia 6: Kształcenie wyzwalające

• Istota kształcenia wyzwalającego

• Prekursorzy kształcenia wyzwalającego

• Antypedagogika

Ćwiczenia 7: Wychowanie w świetle psychologii humanistycznej

• Uczenie i wychowanie w rozumieniu psychologii humanistycznej

• Znaczenie wolności w procesie nauczania

Ćwiczenia 8: Zastosowanie teorii poznawczo-rozwojowych w edukacji

• Podstawowe założenia teorii poznawczo-rozwojowych

• Piageta teoria rozwoju poznawczego i jej implikacje

Ćwiczenia 9: Motywowanie uczniów do nauki

• Poglądy na motywację

• Zasady tworzenia wspólnoty dydaktycznej

• Sposoby motywowania uczniów

Ćwiczenia 10: Ocenianie szkolnego uczenia się

• Metody oceny wyników nauczania

• Rola oceny szkolnej

Ćwiczenia 11: Trudności i błędy wychowawcze

• Uwarunkowania powstawania błędów wychowawczych

• Błędy popełniane przez nauczycieli

Ćwiczenia 12: Edukacja społeczno-moralna

• Wspomaganie rozwoju społecznego

• Edukacja moralna w szkole

Ćwiczenia 13: Programy antydyskryminacyjne

Ćwiczenia 14: Edukacja a płeć

Ćwiczenia 15: Rola psychologa w szkole

Ćwiczenia 2: A. Gurycka (1979), Struktura i dynamika procesu wychowawczego, Wstęp i r. I.

Mietzel G. (2002) Psychologia kształcenia, r. 1 ,GWP, Gdańsk, s. 19-35.

Ćwiczenia 3: L. Kohlberg, R. Mayer (1993) Rozwój jako cel wychowania, w: red. Kwieciński, Witkowski, Spory o edukację, Instytut Badań Edukacyjnych.

Ćwiczenia 4: A.Gurycka (1989) Podmiotowość – Postulat dla wychowania, w: Kofta (red.) Wychowanie jako przedmiot działań, WUW.

Z. Pietrasiński(1987), Człowiek formowany jako podmiot rozwoju, Psychologia Wychowawcza,3.

S. Gałkowski (2003), Rozwój i odpowiedzialność. Antropologiczne podstawy koncepcji wychowania moralnego, Wyd. KUL, Lublin, r.VI.

Ćwiczenia 5: M. Śnieżyński (1997) Zarys dydaktyki dialogu, Wyd. Naukowe PAT w Krakowie, r. IV.

Ćwiczenia 6: B.Śliwierski (1992) Edukacja alternatywna. Dylematy teorii i praktyki, w: B. Śliwierski (red.) Edukacja alternatywna. Dylematy teorii i praktyki, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.

R. Więckowski (1992) Edukacja alternatywna. Jej istota, podstawowe problemy, w: B. Śliwierski (red.) Edukacja alternatywna. Dylematy teorii i praktyki, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.

W. Puślecki (1996), Kształcenie wyzwalające w edukacji wczesnoszkolnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, r. I par.1 i 2

(Rousseau, Pestalozzi, Key, Montessori, wolne szkoły waldorfowskie, Wolna Szkoła Summerhill, antypedagogika, dialog).

H. von Schoenebeck (1992) , Z drugiej strony wychowania, w: Blusz (red.), Edukacja i wyzwolenie, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Ćwiczenia 7: C.Rogers (1992), Tworzenie klimatu wolności, w: Blusz (red.), Edukacja i wyzwolenie, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

C.Rogers (1992), Metody tworzenia wolności, w: Blusz (red.), Edukacja i wyzwolenie, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

M. Łobocki (1994), Wychowanie w świetle psychologii humanistycznej, w : Łobocki (red.), Psychologia humanistyczna a wychowanie, WUCM.

K. Kwaśniewska (1994), Aktywność samowychowawcza jako warunek rozwoju osobowości, w Łobocki , j.w.

J. Górniewicz, J. Żuchowski (1994), Samorealizacja i wychowanie z inspiracji filozofii i psychologii humanistycznej, w: Łobocki (red.), j.w.

Ćwiczenia 8: J. Piaget (1977), Dokąd zmierza edukacja, PWN, str.47-55, 76-103.

A.Wadsworth (1998), Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka, r. 2,7,9.

Ćwiczenia 9: Brophy.J. (2002) Motywowanie uczniów do nauki, r.1,2,8, PWN, Warszawa.

Fenstermacher G., Soltis J. (2000), Style nauczania, PWN, Warszawa (referat)

Ćwiczenia 10: Mietzel G. (2002), Psychologia kształcenia , Gdańsk, GWP, rozdział 7.

Gołębniak B.D. (2003), Egzaminy i ocenianie szkolne, w: Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Pedagogika. PWN: Warszawa. s. 207-239 (referat).

Ćwiczenia 11: Gurycka A.(1990) Błąd w wychowaniu, WSiP, Warszawa, r.II i V.

Ćwiczenia 12: Trempała J., Czyżowska D. (2002) Rozwój moralny, w: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.) Psychologia rozwoju człowieka t.3, PWN: Warszawa.

Czyżowska D. (2000) Między indoktrynacją a relatywizmem - pytanie o cel edukacji moralnej, Psychologia Rozwojowa, tom 5, nr 1-2.

Ćwiczenia 13: Elliot J. (1997) Siła i patologia uprzedzeń, w: P. Zimbardo, P. Ruch, Psychologia i życie, PWN, Warszawa s.577-580.

Ćwiczenia 14: Brannon L. (2002) Psychologia rodzaju, Gdańsk: GWP, r. 12.

Ćwiczenia 15: Katra G., Sokołowska E. (2010), Rola i zadania psychologa we współczesnej szkole, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o: Warszawa.

K_W11: Posiada poszerzoną wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej. Zna teorie i modele opisujące i wyjaśniające przebieg rozwoju człowieka w toku całego życia. Zna przebieg i rozumie specyfikę zmian rozwojowych w kolejnych okresach życia. Jest świadomy/a czynników ułatwiających i zakłócających proces rozwoju zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym.

K_U11: Czyta ze zrozumieniem literaturę naukową z zakresu psychologii rozwojowej. Sprawnie posługuje się terminologią z tego zakresu. Potrafi odnieść swoją wiedzę z zakresu rozwoju człowieka do wyników badań w innych dziedzinach psychologii, a także do wyjaśniania zachowania człowieka w życiu codziennym. Potrafi wskazać główne osiągnięcia rozwojowe w poszczególnych okresach życia. Potrafi przeprowadzić diagnozę rozwoju i wskazać kierunki możliwych oddziaływań usprawniających rozwój.

K_K11: Uznaje złożoność determinacji ludzkiego zachowania, nie lekceważąc i nie pomniejszając wpływu czynników rozwojowych. Potrafi sprawnie komunikować się z osobami w różnych okresach rozwojowych (dzieci, osoby starsze), starając się być wolnym od stereotypów i uprzedzeń. Przeciwstawia się dyskryminacji osób ze względu na wiek. Jest gotowy/a zaangażować swoją wiedzę i umiejętności w celu rozpoznania zagrożeń dla rozwoju i w celu działania na jego korzyść, tak w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym.

Opracowanie wybranego tematu (forma ustna i pisemna) i omówienie go z uczestnikami zajęć (przygotowanie zadań, tematów do dyskusji). Oceniany jest dobór treści (wyczerpanie tematu), sposób ich prezentacji (spójność wypowiedzi, komunikatywwność), zastoswanie środków wizualnych i materiałów pomocniczych, przygotowanie zadań dla studentów, formy ich aktywizacji.

Udział w dyskusjach na zajęciach.

Student opracowuje wybrany temat (referat) i omawia go z uczestnikami kursu na zajęciach (przygotowanie zadań, tematów do dyskusji) oraz opracowuje formę pisemną wystąpienia. Kurs kończy się egzaminem ustnym.