Nacjonalizmy a integracja w regionie ASEAN

Aczkolwiek stowarzyszanie się państw nie jest w dziejach cywilizacji zjawiskiem nowym, musi zaskakiwać obserwacja, że przybrało ono na sile po 1945 roku, a więc wraz z kształtowaniem się po zakończeniu II wojny światowej nowego ładu międzynarodowego. Jeżeli jednak tworzenie różnego rodzaju organizacji supranarodowych w latach 40., 50. i 60. ubiegłego stulecia było w pierwszym rzędzie podyktowane powstaniem bipolarnego układu sił na świecie, tj. po jednej stronie bloku państw komunistycznych, po drugiej zaś państw tzw. wolnego świata, to począwszy od lat 80. i 90. XX wieku trend do zrzeszania się państw wyznaczają głównie czynniki o podłożu ekonomicznym. Nie ulega bowiem wątpliwości, że autarkiczna forma gospodarowania prowadzi do zaniku sił wytwórczych w danym państwie, a w rezultacie do jego zapaści ekonomicznej.

Uwarunkowania gospodarcze, które wpływają znacząco na tworzenie coraz to nowych organizacji międzynarodowych, nie mogą i nie powinny jednak przesłaniać takiej jeszcze innej konstatacji, tej mianowicie, że obserwowany współcześnie rosnący współczynnik umiędzynarodowienia organizacyjnego państw to nie tylko proste następstwo ekonomicznej globalizacji, ale i przybierająca na sile świadomość polityczna społeczeństw, że wiele problemów trapiących narodowe państwa daje się najlepiej rozwiązać wspólnymi, czyli właśnie międzynarodowymi siłami. Już to są kwestie zwalczania terroryzmu i zorganizowanej przestępczości, już to handlu ludźmi i narkotykami, już to wreszcie ochrony środowiska naturalnego, by pozostać przy tych pierwszych z brzegu. Region ASEAN skupia jak w soczewce wymienione zagrożenia, równocześnie jednak pokazuje, że i w tej części świata wspólnotowa współpraca przynosząc pożytki wszystkim zainteresowanym stronom, może prowadzić do rozwiązania problemów, z którymi państwa tego ugrupowania nie potrafiły się dotąd uporać.

Zagadnienia programowe

1. Nacjonalizmy a integracja w regionie ASEAN:

Blok: wymiar historyczno-ustrojowy

Musi za każdym razem dawać wiele do myślenia obserwacja, że określone zjawiska bądź procesy społeczne, polityczne i gospodarcze mają miejsce niezależnie od szerokości geograficznej i/lub historycznie ukształtowanej przynależności kulturowej. Takim przypadkiem jest tu bezsprzecznie występowanie w różnych częściach świata zarówno nacjonalizmu jak i integrowania się państw. Konieczne jest jednak zarazem i takie jeszcze inne wskazanie, że aczkolwiek oba wymienione fenomeny polityczne nie przedstawiają sobą typowej antynomii epistemicznej, to jednak pozostając w ścisłym związku przyczynowo-skutkowym przedstawiają dwa przeciwstawne ustrojowo modele realizowania przez państwa ich wytyczonych celów.

2. Nacjonalizmy a integracja w regionie ASEAN:

Blok: wymiar gospodarczy

Uchodzi za fakt bezsporny w literaturze przedmiotu, że u podłoża zrzeszania się państw w epoce nowożytnej leży postępujący proces globalizacji. Jej wymiar ekonomiczny udowadnia bowiem, że forsowanie polityki autarkii gospodarczej w danym państwie przynosi obecnie tylko ten jeden skutek, iż prowadzi do poważnego osłabienia państwa, a w dalszej konsekwencji do zubożenia społeczeństwa. Tymczasem integracja gospodarcza w odniesieniu do integrujących się państw potwierdza z kolei słuszność prawa fizyki, które tutaj traktujemy jako pars pro toto wyjaśnienia analizowanego procesu, tego mianowicie, że w naczyniach połączonych ciecz utrzymuje się na tym samym poziomie.

3. Nacjonalizmy a integracja w regionie ASEAN:

Blok: wymiar społeczno-polityczny

Drugą stronę medalu ekonomicznych wysiłków integracyjnych stanowi ich odbiór w świadomości społecznej i przestrzeni publicznej. Już to jako proste odwzorowanie wzrostu gospodarczego, a więc odnotowanie spadku bezrobocia bądź występowania niskiej inflacji w indeksach oceny zadowolenia społecznego; już to jednak jako zmiany o charakterze socjologicznym, a więc dotyczące postaw i zachowania się społeczeństwa w zakresie tytułowych przeobrażeń, a które mogą się odznaczać albo wzrostem postaw nacjonalistycznych, albo przybraniem na sile otwartości społeczeństwa. Aczkolwiek nie są to w tym przypadku jedyne reakcje społeczne, pozostają one jednak wysoce charakterystyczne dla związanych z nimi przekształceń politycznych. Trudno bowiem o lepszy, bardziej wyraźny probierz wpływu tych zmian na życie społeczne, aniżeli według wskaźników przykładowo wolności słowa, niezależności mediów, wolności religii, zgromadzeń i manifestacji, czy też trwałości funkcjonowania systemu wielopartyjnego.

Antonowicz Lech, Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa 2006.

Asian Development Bank, Key Indicators for Asia and the Pacific, Manila 2020.

Czapliński Władysław / Wyrozumska Anna, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2014.

Cziomer Erhard / Zyblikiewicz Lubomir, Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Warszawa 2007.

Grabowski Marcin, Rywalizacja czy integracja? Procesy i organizacje integracyjne w regionie Azji i Pacyfiku na przełomie XX i XXI wieku, Kraków 2015.

Ha Hoang Hai, Problemy rozwoju w regionie Azji Południowo-Wschodniej, [w:] Studia Regionalne i Lokalne 3/13 (2003).

Haliżak Edward / Kuźniar Roman (red.), Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika, Warszawa 2004.

Klecha-Tylec Karolina, Regionalizm w teorii i praktyce państw Azji Wschodniej, Warszawa 2013.

Łoś-Nowak Teresa (red.), Organizacje w stosunkach międzynarodowych. Istota, mechanizmy działania, zasięg, Wrocław 2004.

Menkes Jerzy / Wasilkowski Andrzej, Organizacje międzynarodowe. Wprowadzenie do systemu, Warszawa 2017.

Skolimowska Anna, Normatywna potęga Unii Europejskiej w obliczu umiędzynarodowionych konfliktów wewnętrznych, Warszawa 2015.

Sławiński Roman (red.), Konfucjanizm i jego współczesne interpretacje, Warszawa 2013.

Svetlicinii Alexandr, Building regional competition policy in ASEAN: lessons from the European Competition Network, [w:] Asia Eur J 15 (2017).

Świstak Marek / Tkaczyński Jan W. (red.), Azjatycki model polityki rozwoju społeczno-gospodarczego, Kraków 2019.

Taku Yukawa, European integration through the eyes of ASEAN: Rethinking Eurocentrism in comparative regionalism, [w:] International Area Studies Review 4/21 (2018).

Witkowska Joanna, Integration Processes In The Global Economy: Current State And Prospects. The Cases Of The European Union, ASEAN Economic Community, And NAFTA, [w:] Comparative Economic Research, 4/19 (2016).

Aczkolwiek stowarzyszanie się państw nie jest w dziejach cywilizacji zjawiskiem nowym, musi zaskakiwać obserwacja, że przybrało ono na sile po 1945 roku, a więc wraz z kształtowaniem się po zakończeniu II wojny światowej nowego ładu międzynarodowego. Jeżeli jednak tworzenie różnego rodzaju organizacji supranarodowych w latach 40., 50. i 60. ubiegłego stulecia było w pierwszym rzędzie podyktowane powstaniem bipolarnego układu sił na świecie, tj. po jednej stronie bloku państw komunistycznych, po drugiej zaś państw tzw. wolnego świata, to począwszy od lat 80. i 90. XX wieku trend do zrzeszania się państw wyznaczają głównie czynniki o podłożu ekonomicznym. Nie ulega bowiem wątpliwości, że autarkiczna forma gospodarowania prowadzi do zaniku sił wytwórczych w danym państwie, a w rezultacie do jego zapaści ekonomicznej.

Uwarunkowania gospodarcze, które wpływają znacząco na tworzenie coraz to nowych organizacji międzynarodowych, nie mogą i nie powinny jednak przesłaniać takiej jeszcze innej konstatacji, tej mianowicie, że obserwowany współcześnie rosnący współczynnik umiędzynarodowienia organizacyjnego państw to nie tylko proste następstwo ekonomicznej globalizacji, ale i przybierająca na sile świadomość polityczna społeczeństw, że wiele problemów trapiących narodowe państwa daje się najlepiej rozwiązać wspólnymi, czyli właśnie międzynarodowymi siłami. Już to są kwestie zwalczania terroryzmu i zorganizowanej przestępczości, już to handlu ludźmi i narkotykami, już to wreszcie ochrony środowiska naturalnego, by pozostać przy tych pierwszych z brzegu. Region ASEAN skupia jak w soczewce wymienione zagrożenia, równocześnie jednak pokazuje, że i w tej części świata wspólnotowa współpraca przynosząc pożytki wszystkim zainteresowanym stronom, może prowadzić do rozwiązania problemów, z którymi państwa tego ugrupowania nie potrafiły się dotąd uporać.

Zagadnienia programowe

1. Nacjonalizmy a integracja w regionie ASEAN:

Blok: wymiar historyczno-ustrojowy

Musi za każdym razem dawać wiele do myślenia obserwacja, że określone zjawiska bądź procesy społeczne, polityczne i gospodarcze mają miejsce niezależnie od szerokości geograficznej i/lub historycznie ukształtowanej przynależności kulturowej. Takim przypadkiem jest tu bezsprzecznie występowanie w różnych częściach świata zarówno nacjonalizmu jak i integrowania się państw. Konieczne jest jednak zarazem i takie jeszcze inne wskazanie, że aczkolwiek oba wymienione fenomeny polityczne nie przedstawiają sobą typowej antynomii epistemicznej, to jednak pozostając w ścisłym związku przyczynowo-skutkowym przedstawiają dwa przeciwstawne ustrojowo modele realizowania przez państwa ich wytyczonych celów.

2. Nacjonalizmy a integracja w regionie ASEAN:

Blok: wymiar gospodarczy

Uchodzi za fakt bezsporny w literaturze przedmiotu, że u podłoża zrzeszania się państw w epoce nowożytnej leży postępujący proces globalizacji. Jej wymiar ekonomiczny udowadnia bowiem, że forsowanie polityki autarkii gospodarczej w danym państwie przynosi obecnie tylko ten jeden skutek, iż prowadzi do poważnego osłabienia państwa, a w dalszej konsekwencji do zubożenia społeczeństwa. Tymczasem integracja gospodarcza w odniesieniu do integrujących się państw potwierdza z kolei słuszność prawa fizyki, które tutaj traktujemy jako pars pro toto wyjaśnienia analizowanego procesu, tego mianowicie, że w naczyniach połączonych ciecz utrzymuje się na tym samym poziomie.

3. Nacjonalizmy a integracja w regionie ASEAN:

Blok: wymiar społeczno-polityczny

Drugą stronę medalu ekonomicznych wysiłków integracyjnych stanowi ich odbiór w świadomości społecznej i przestrzeni publicznej. Już to jako proste odwzorowanie wzrostu gospodarczego, a więc odnotowanie spadku bezrobocia bądź występowania niskiej inflacji w indeksach oceny zadowolenia społecznego; już to jednak jako zmiany o charakterze socjologicznym, a więc dotyczące postaw i zachowania się społeczeństwa w zakresie tytułowych przeobrażeń, a które mogą się odznaczać albo wzrostem postaw nacjonalistycznych, albo przybraniem na sile otwartości społeczeństwa. Aczkolwiek nie są to w tym przypadku jedyne reakcje społeczne, pozostają one jednak wysoce charakterystyczne dla związanych z nimi przekształceń politycznych. Trudno bowiem o lepszy, bardziej wyraźny probierz wpływu tych zmian na życie społeczne, aniżeli według wskaźników przykładowo wolności słowa, niezależności mediów, wolności religii, zgromadzeń i manifestacji, czy też trwałości funkcjonowania systemu wielopartyjnego.

Antonowicz Lech, Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa 2006.

Asian Development Bank, Key Indicators for Asia and the Pacific, Manila 2020.

Czapliński Władysław / Wyrozumska Anna, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2014.

Cziomer Erhard / Zyblikiewicz Lubomir, Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Warszawa 2007.

Grabowski Marcin, Rywalizacja czy integracja? Procesy i organizacje integracyjne w regionie Azji i Pacyfiku na przełomie XX i XXI wieku, Kraków 2015.

Ha Hoang Hai, Problemy rozwoju w regionie Azji Południowo-Wschodniej, [w:] Studia Regionalne i Lokalne 3/13 (2003).

Haliżak Edward / Kuźniar Roman (red.), Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika, Warszawa 2004.

Klecha-Tylec Karolina, Regionalizm w teorii i praktyce państw Azji Wschodniej, Warszawa 2013.

Łoś-Nowak Teresa (red.), Organizacje w stosunkach międzynarodowych. Istota, mechanizmy działania, zasięg, Wrocław 2004.

Menkes Jerzy / Wasilkowski Andrzej, Organizacje międzynarodowe. Wprowadzenie do systemu, Warszawa 2017.

Skolimowska Anna, Normatywna potęga Unii Europejskiej w obliczu umiędzynarodowionych konfliktów wewnętrznych, Warszawa 2015.

Sławiński Roman (red.), Konfucjanizm i jego współczesne interpretacje, Warszawa 2013.

Svetlicinii Alexandr, Building regional competition policy in ASEAN: lessons from the European Competition Network, [w:] Asia Eur J 15 (2017).

Świstak Marek / Tkaczyński Jan W. (red.), Azjatycki model polityki rozwoju społeczno-gospodarczego, Kraków 2019.

Taku Yukawa, European integration through the eyes of ASEAN: Rethinking Eurocentrism in comparative regionalism, [w:] International Area Studies Review 4/21 (2018).

Witkowska Joanna, Integration Processes In The Global Economy: Current State And Prospects. The Cases Of The European Union, ASEAN Economic Community, And NAFTA, [w:] Comparative Economic Research, 4/19 (2016).