Prawo międzynarodowe

Tematyka wykładu:

1. Zagadnienia wprowadzające. Definiowanie „prawa międzynarodowego”. Dziedziny prawa międzynarodowego, geneza i ewolucja. Prawo międzynarodowe jako „system prawa”. Relacja prawa międzynarodowego do prawa krajowego i prawa Unii Europejskiej. Cechy charakterystyczne prawa międzynarodowego. Hierarchia norm w prawie międzynarodowym. Sankcje w prawie międzynarodowym. Podział norm prawa międzynarodowego.

2. Źródła prawa międzynarodowego. Kategorie źródeł prawa międzynarodowego. Umowy międzynarodowe: pojęcie, nazewnictwo, klasyfikacje i forma umów. Procedura traktatowa. Zastrzeżenia do umowy. Interpretacja i stosowanie umów. Nieważność i wygaśnięcie umowy. Pozostałe kategorie źródeł: zwyczaj międzynarodowy, prawotwórcze uchwały organizacji międzynarodowych. Ogólne zasady prawa międzynarodowego. Prawotwórczy charakter aktów jednostronnych. Znaczenie orzecznictwa i doktryny prawa międzynarodowego.

3. Prawo dyplomatyczne i konsularne. Nawiązywanie stosunków dyplomatycznych, akredytacja szefa misji. Funkcje dyplomatyczne. Członkowie misji dyplomatycznej, klasy szefów misji, stopnie dyplomatyczne. Korpus dyplomatyczny. Przywileje i immunitety dyplomatyczne. Ustanawianie urzędu konsularnego. Funkcje konsularne. Członkowie urzędu konsularnego, klasy kierowników urzędów konsularnych. Precedencja. Zawodowi i honorowi urzędnicy konsularni. Przywileje i immunitety konsularne.

4. Podmioty prawa międzynarodowego. Podmiotowość międzynarodowa, atrybuty podmiotowości. Kategorie podmiotów prawa międzynarodowego. Elementy państwa. Rodzaje państw. Powstawanie i upadek państw, sukcesja państw. Podmiotowość organizacji międzynarodowych. Podmiotowość Stolicy Apostolskiej. Inne kategorie podmiotów. Przesłanki odpowiedzialności międzynarodowej i konsekwencje naruszenia prawa międzynarodowego.

5. Terytorium w prawie międzynarodowym. Rodzaje terytorium. Terytorium państwa, zwierzchnictwo terytorialne. Nabycie i utrata terytorium. Granice państwa. Wody wewnętrzne, morze terytorialne i inne obszary morskie. Przestrzeń powietrzna, międzynarodowa żegluga powietrzna. Przestrzeń kosmiczna i jej wykorzystywanie.

6. Ludność w prawie międzynarodowym. Obywatelstwo, nabycie i utrata, wielokrotne obywatelstwo. Bezpaństwowość. Status cudzoziemców. Azyl terytorialny, uchodźcy. Ekstradycja. Ochrona praw człowieka, regulacje powszechne i regionalne, system Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

7. Organizacje międzynarodowe. Podział organizacji międzynarodowych. Członkostwo w organizacjach: warunki nabycia, procedura akcesyjna, ustanie członkostwa. Organy organizacji. Przyjmowanie aktów prawnych. Powstanie Organizacji Narodów Zjednoczonych. Zasady ONZ. Organy ONZ: skład, kompetencje, funkcjonowanie, głosowanie. Organizacje wyspecjalizowane ONZ. Światowa Organizacja Handlu (WTO). Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Bank Światowy. Organizacje regionalne: Unia Europejska, Rada Europy, OBWE.

8. Rozwiązywanie sporów międzynarodowych. Sposoby rozwiązywania sporów międzynarodowych: negocjacje, mediacje, koncyliacja, arbitraż, sądownictwo międzynarodowe. Działalność Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości: zakres kompetencji, postępowanie sądowe, wyrok i jego wykonanie. Orzecznictwo MTS. Inne sądy międzynarodowe.

Literatura:

Literatura podstawowa:

• Wojciech Góralczyk, Stefan Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, wyd. 18, Warszawa 2020

Literatura uzupełniająca:

• Władysław Czapliński, Anna Wyrozumska, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, wyd. 3, Warszawa 2014

• Anna Zawidzka-Łojek, Adam Łazowski, Barbara Sonczyk, Prawo międzynarodowe publiczne, wyd. 4, Warszawa 2022

• Jacek Barcik, Tomasz Srogosz, Prawo międzynarodowe publiczne, wyd. 4, Warszawa 2019

• Remigiusz Bierzanek, Janusz Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, wyd. 8, Warszawa 2004

• Jerzy Pieńkos, Prawo międzynarodowe publiczne, Kraków 2004

• Paweł Filipek, Brygida Kuźniak, Prawo międzynarodowe publiczne. Testy, kazusy, tablice, słownik, zadania i ćwiczenia, leksykon, wyd. 5, Warszawa 2014

• Piotr Daranowski, Joanna Połatyńska (red.), Prawo międzynarodowe publiczne. Wybór orzecznictwa, Warszawa 2011

• Malcom N. Shaw, International Law, wyd. 8, Cambridge 2017

• Jan Klabbers, International Law, wyd. 2, Cambridge 2017

• Anthony Aust, Handbook of International Law, wyd. 2, Cambridge 2010