Zarys historii kultury Węgierskiej do połowy XX w.
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | WF.FLG.ZHKW.2 |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Zarys historii kultury Węgierskiej do połowy XX w. |
Jednostka: | Zakład Filologii Węgierskiej |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
0 LUB
2.00
(w zależności od programu)
|
Język prowadzenia: | polski |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/2024" (zakończony)
Okres: | 2023-10-01 - 2024-01-28 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Grzegorz Bubak | |
Prowadzący grup: | Grzegorz Bubak | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: | Przedmiot - Zaliczenie |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/2024" (w trakcie)
Okres: | 2024-02-26 - 2024-06-16 |
Przejdź do planu
PN WT WYK
ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Grzegorz Bubak | |
Prowadzący grup: | Grzegorz Bubak | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: | Przedmiot - Egzamin | |
Cele kształcenia: | - ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu filologii w systemie nauk humanistycznych oraz o specyfice przedmio-towej i metodologicznej studiowanej specjalności NF1A_W01 -ma podstawową wiedzę o naukach i dyscyplinach nauko-wych oraz o powiązaniach literaturoznawstwa i językoznaw-stwa węgierskiego z innymi dziedzinami nauki, tj. z historią, kulturoznawstwem NF1A_W05 - ma podstawową wiedzę o instytucjach związanych z ochro-ną i rozwojem języka węgierskiego i kultury węgierskiej na Węgrzech i poza ich granicami NF1A_W08 |
|
Efekty kształcenia: | potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje związane z wytworami kultury węgier-skiej NF1A_U06 - posiada podstawowe umiejętności doboru metod i narzędzi badawczych, aby sformułować, a następnie zanalizować, opracować i przedstawić problemy badawcze w zakresie filo-logii węgierskiej, kierując się wskazówkami opiekuna nauko-wego NF1A_U08 - potrafi rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury właści-wych dla studiów z zakresu filologii węgierskiej (literaturo-znawstwo, językoznawstwo) oraz przeprowadzać ich kry-tyczną analizę i interpretację na poziomie podstawowym z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich zna-czeń, oddziaływania społecznego, miejsca w procesie histo-ryczno-kulturowym NF1A_U09 NF1A_U10 |
|
Wymagania wstępne: | Wymagania wstępne i dodatkowe Podstawowa znajomość historii powszechnej |
|
Forma i warunki zaliczenia: | Warunkiem otrzymania zaliczenia jest przygotowanie samo-dzielnej pracy semestralnej. Temat powinien dotyczyć wybra-nego zagadnienia omówionego w trakcie zajęć i musi zostać wcześniej skonsultowany z prowadzącym. Zajęcia z przedmiotu kończy egzamin ustny po II semestrze, który obejmuje zakres materiału omówiony w trakcie obu semestrów. |
|
Metody sprawdzania i kryteria oceny efektów kształcenia uzyskanych przez studentów: | Kryterium oceny efektów kształcenia oparte jest na przygotowaniu prac semestralnych oraz na wyniku egzaminu końcowego. Metody podsumowujące: - ostateczna, końcowa ocena wykonania zadań polega na przeprowadzeniu egzaminu ustnego. Pytania egzaminacyjne mają za zadanie sprawdzić wiedzę na temat zarysu historii węgierskiej w zakresie podanym w treściach modułu. |
|
Metody dydaktyczne - słownik: | Metody eksponujące - film |
|
Metody dydaktyczne: | Stosowane metody dydaktyczne • metody podające: wykład informacyjny, • metody problemowe: wykład problemowy, • metody eksponujące: film |
|
Wymiar, zasady i forma odbywania praktyk: | Moduł kształcenia nie przewiduje praktyk. |
|
Sylabus przedmiotu dla studentów rozpoczynających studia od roku akademickiego 19/20 lub później: | filologia węgierska, stacjonarne pierwszego stopnia |
|
Pełny opis: |
Przedmiot Zarys historii kultury węgierskiej do połowy XX wieku bazuje na posiadanej już wiedzy z zakresu historii Węgier. Celem zajęć jest chronologiczne przedstawienie najważniejszych zagadnień z zakresu kultury węgierskiej od pradziejów plemion węgierskich aż do połowy wieku XX oraz zapoznanie studentów z kluczowymi pojęciami dotyczącymi omawianego materiału. Kultura węgierska jest nierozerwalnie związana z historią dlatego też omawiane zagadnienia prezentowane są w sposób ciągły. W każdym z kluczowych okresów można odnaleźć istotne wydarzenie determinujące obszar kultury. Tak było np. w chwili przyjęcia chrześcijaństwa w obrządku zachodnim skutkującym zwróceniem się w kierunku cywilizacji zachodniej, zanurzeniem się w kulturze europejskiej. Wielokrotnie dwór królewski był miejscem, gdzie rozwijała się kultura węgierska pod wpływem przebywających tam wykształconych cudzoziemców, stamtąd też rozchodziła ona na pozostałe obszary. Tematem rozpoczynającym jest skomplikowana kwestia pochodzenia Węgrów, przynależność językowa i badania historyczno-porównawcze, które pokazują olbrzymie bogactwo sfery kulturowej plemion węgierskich. Z etnogenezą Węgrów wiążę się również wędrówka plemion węgierskich na obecnie zamieszkiwane tereny. Istotną rolę odgrywają także etapy pośrednie, które wskazują na wzajemne oddziaływanie języków i zależności pomiędzy napotkanymi grupami. Kultura węgierska dynamicznie rozwijała się w okresie panowania I króla Stefana, który autentycznie dbał o szybkie włączenie swojego kraju w obszar kultury zachodniej. W dalszej kolejności przedmiot zajęć stanowi formowanie się państwowości, pierwszy koronowany władca z rodzimej dynastii Árpádów. O sile i znaczeniu państwa węgierskiego stanowili królowie potrafiący wykorzystać odpowiednią koniunkturę i wzmacniać Węgry kosztem sąsiadów. Umiejętnie wykorzystywali swoje doświadczenie i wiedzę, aby podnosić poziom cywilizacyjny Węgier, który gwarantował równomierny rozwój państwa. Istotny okres w historii Węgrów stanowią krwawe wojny z armią turecką, które dzięki strategicznym umiejętnością dowódców węgierskich przez dług czas udawało się toczyć poza granicami kraju. Osobny rozdział stanowi z pewnością panowanie jednego z najważniejszych władców Macieja Korwina, który wciągu kilku dekad ponownie stworzył silne, niezależne państwo, dzięki temu mógł realizować swoje dalekosiężne plany. Był człowiekiem renesansu, doskonale wykształcony, dbał o sferę kultury w stopniu równym wojskowości czy administracji. Jego śmierć jest początkiem schyłku znaczenia Węgier na arenie międzynarodowej, upadek został niejako przypieczętowany klęską pod Mohaczem, gdzie wojska węgierskie zostały rozgromione przez liczebniejsze siły tureckie. Po tej tragedii narodowej Węgry znikają z mapy Europy na całe stulecia i Węgrzy rozpaczliwie będą próbowali odzyskać niepodległość. Kolejne stulecia przyniosą liczne powstania antytureckie i antyhabsburskie. Niestety żadne z nich nie przyniosło oczekiwanego rezultatu. Jest to też okres, kiedy kultura węgierska jest poważnie zagrożona, Węgry walczą o zachowanie tożsamości narodowej i rolę bastionu broniącego tradycji i kultury przejął skutecznie Siedmiogród. Zrzucenie kontroli tureckiej było dopiero możliwe w wyniku ogólnych zmian i nowego układu sił w Europie, od tego momentu terytorium węgierskie znajdzie się w całkowitej zależności od dynastii Habsburgów, którzy umiejętnie potrafili zniechęcić i odwrócić uwagę Węgrów od ich dążeń niepodległościowych, stosując różnego rodzaju zachęty, jak restrykcje. |
|
Literatura: |
Obowiązkowa 1. I. Romsics, Historia Węgier, Poznań 2018 2. W. Felczak, Historia Węgier, Wrocław 1983 3. S. A. Sroka, Historia Węgier do 1526 roku w zarysie, Bydgoszcz 2000 4. K. Baczkowski, Habsburgowie i Jagiellonowie w walce o Węgry w latach 1490-1492, Oświęcim 2014 Dodatkowa 1. 1 H. Batowski, Diariusz wypadków 1848 roku, Wrocław 1974, 2. H. Batowski, Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. Sprawy narodowościowe i działania dyplomatyczne, wyd. II poprawione, Kraków 1982 3. J. Besala, Stefan Batory, Warszawa 1992 2. 4. I. Csapláros, Polskie walki wolnościowe w węgierskim życiu kulturalnym (1772-1918), Warszawa 1998, 5. R. Grzesik, Kronika węgiersko-polska, Poznań 1999, 6. G. Györffy, Święty Stefan I. Król Węgier i jego dzieło, Warszawa 2003 3. 7. P. Chrzanowska, Wizerunki Generała Józefa Bema, Tarnów 1983, 8. Franciszek II Rakoczy. Pamiętniki. Wyznania, pod red. Z. Lewinówny, Warszawa 1988, 9. E. Gleise-Horstenau, Upadek Austro-Węgier, Oświęcim 2016, 4. 10. W. Gąsiorowski, Bem, Warszawa 1984, 11. J. Kochanowski, Węgry. Od ugody do ugody, Warszawa 1997, 12. I. Kovács, Polacy w węgierskiej Wiośnie Ludów 1848-1849, Warszawa 1999, 13. Gy. Kristó, J. Barta, J. Gergely, Magyarország története előidőktől 2000-ig. 5. 14. Polska i Węgry w kulturze i cywilizacji europejskiej, red. nauk. J. Wyrozumski, Kraków 1997, 15. Rola krakowskich drukarzy w XVI-wiecznej kulturze węgierskiej, Budapeszt 2000 16. J. Snopek, Węgry. Zarys dziejów i kultury. Warszawa 2002 17. A. Sutowicz, Święty Stefan: współtwórca chrześcijańskiej Europy, Wrocław 2002 |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.