Psychologia emocji i motywacji

Przedstawienie podstawowych teoretycznych i metodologicznych problemów badań w zakresie emocji i motywacji, prezentacja kierunków i tendencji rozwoju tej problematyki w perspektywie historycznej i współcześnie, wskazanie na ważniejsze prawidłowości, związane z tymi procesami psychicznymi.

Problematyka:Emocje omawiane są z uwagi na genezę, strukturę, i funkcje w ujęciu biologistycznym (fundamentalistycznym) i poznawczym (konstruktywistycznym). Punktem wyjścia dla problematyki motywacji są pojęcia podmiotu i sprawcy, a Weinerowska metafora człowieka-„maszyny” i człowieka-„Boga” wyznacza klasyfikację i charakterystykę podstawowych mechanizmów motywacyjnych. Charakteryzuje się współczesne teorie motywacji oraz specyficzne dla nich procedury badawcze.

Przedstawienie podstawowych teoretycznych i metodologicznych problemów badań w zakresie emocji i motywacji, prezentacja kierunków i tendencji rozwoju tej problematyki w perspektywie historycznej i współcześnie, wskazanie na ważniejsze prawidłowości, związane z tymi procesami psychicznymi.

Problematyka:Emocje omawiane są z uwagi na genezę, strukturę, i funkcje w ujęciu biologistycznym (fundamentalistycznym) i poznawczym (konstruktywistycznym). Punktem wyjścia dla problematyki motywacji są pojęcia podmiotu i sprawcy, a Weinerowska metafora człowieka-„maszyny” i człowieka-„Boga” wyznacza klasyfikację i charakterystykę podstawowych mechanizmów motywacyjnych. Charakteryzuje się współczesne teorie motywacji oraz specyficzne dla nich procedury badawcze.

SYLABUS DO WYKŁADÓW:

1. Wprowadzenie. Rozumienie emocji w różnych koncepcjach. Status problematyki emocji w psychologii. Tendencje redukcyjne.

2. Paradygmat naturalistyczny i antynaturalistyczny w psychologii i badaniach nad emocjami. Badania nad miłością w obu paradygmatach (Sterberg-Wojciszke vs. de Rougemont.

3. Tendencje we współczesnych badaniach procesów emocjonalnych. Przegląd strategii, metod i technik badawczych. Przyczyny trudności w badaniach nad emocjami.

4. Konteksty teoretyczne w badaniu emocji: fizjologiczna, ewolucjonistyczna, ”neuro” (Damasio vs LeDoux).

5. Konteksty teoretyczne w badaniu emocji: psychoanalityczny, poznawczy, fenomenologiczny.

6. Przykład ujęcia całościowego procesów emocjonalnych w kontekście działania: R.S. Lazarusa koncepcja emocji.

7. Emocje a język. Geneza, funkcje psychologów struktura emocji psychologów ujęciu psychologów ewolucyjnych i poznawczych. Fundamentalistyczne (R. Plutchik) i konstruktywistyczne (OCC) koncepcje emocji.

8. Specyfika problematyki motywacji w psychologii. Rozumienie motywacji. Podstawowe problemy metodologiczne, teoretyczne i badawcze.

9. Podstawowa terminologia. Historia problematyki motywacji w ujęciu naukoznawczym i metaforycznym.

10. Kryteria „dobrej” teorii motywacji. Rodzaje podstawowych mechanizmów motywacyjnych.

11. Problematyka podmiotu i sprawstwa. Pojęcie self we współczesnych koncepcjach motywacji.

12. Motywacyjne mechanizmy homeostatyczne i ich specyfika.

13. Motywacyjne mechanizmy homeostatyczne i heterostatyczne na przykładzie mechanizmów na przykładzie mechanizmów zaangażowania a kontroli; motywacji autonomicznej vs instrumentalnej.

14. Podstawy, założenia i ograniczenia podejścia psychoewolucyjnego i poznawczego. Typowe strategie badawcze. Stosowane metody.

15. Zastosowania wiedzy o motywacji w praktyce edukacyjnej i zarządzaniu.

SYLABUS DO ĆWICZEŃ:

1. Organizacja zajęć, wymagania, lektury, praca pisemna. Co to są emocje i czym jest motywacja? – usystematyzowanie dotychczasowej wiedzy

2. Klasyczne i współczesne teorie emocji – natura procesów emocjonalnych w świetle analizy różnorodnych koncepcji. Przegląd problematyki - ważne pytania i różne sposoby udzielania na nie odpowiedzi

3. Badanie procesu emocjonalnego. Przegląd strategii, metod i technik badawczych stosowanych w badaniu emocji. Wskaźniki procesu emocjonalnego i ich właściwości

4. Dyspozycje i postawy związane z emocjami. Różnice indywidualne w reagowaniu emocjonalnym. Inteligencja emocjonalna i kompetencja emocjonalna. Ich przejawy, mechanizmy, rozwój.

5. Funkcje emocji oraz ich ekspresja: aspekty poznawcze i regulacyjne

6. Irracjonalność czy racjonalność emocji? Fenomenologiczne badanie emocji

7. Podstawowe mechanizmy motywacyjne. Natura procesów motywacyjnych w świetle analizy różnorodnych koncepcji

8. Metody badania motywacji i procesu motywacyjnego

9. Podmiotowa geneza motywacji: sprawstwo (istota i rodzaje, prawidłowości empiryczne), samoregulacja, kontrola, poczucie własnej wartości

10. Motywacje homeostatyczne. Specyfika mechanizmów popędu seksualnego i głodu. Podejście psychoewolucyjne w badaniu motywacji i jego analiza krytyczna

11. Heterostatyczne mechanizmy motywacyjne: motywacja autonomiczna (intrinsic). Czy nagrody zewnętrzne hamują motywacje wewnętrzną?

12. Charakterystyka motywacji celowej

13. Patologia procesów emocjonalno-motywacyjnych

14. Motywacja a procesy emocjonalne. Emocje spójne i niespójne z celami

15. Złożoność procesów motywacyjnych. Konflikty motywacyjne, ich rodzaje i skutki (nerwica)

LITERATURA DO WYKŁADÓW:

Brzozowski, P. (2007). Wzorcowa hierarchia wartości. Polska, europejska czy uniwersalna? Psychologiczne badania empiryczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS. 4. Uniwersalność struktury wartości – koncepcja S. H. Schwartza (s. 52-69).

Buss, D. M. ( 1999/2001). Psychologia ewolucyjna. Jak wytłumaczyć społeczne zachowania człowieka? Najnowsze koncepcje. Gdańsk: GWP. Cz. II. Życie płciowe i wybór partnera. Kobiece strategie dobru stałego partnera. Męskie strategie doboru stałej partnerki (s. 125–188).

de Catanzaro, D. A. (1999/2003). Motywacje i emocje. W ujęciu fizjologicznym, rozwojowym i społecznym. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka. R. 13. Konflikty motywacyjne (s. 393–410).

Franken, R. E. (2002/2005). Psychologia motywacji. Gdańsk: GWP. R. 14. Samoregulacja motywacji (s. 490-524).

Franken, R.E. (2002/2005). Psychologia motywacji. Gdańsk: GWP. R.3. Głód i jedzenie (s. 83-117).

Franken, R.E. (2002/2005). Psychologia motywacji. Gdańsk: GWP. R. 11. Emocje spójne z celem (pozytywne) (s. 393)

Brzozowski, P. (2007). Wzorcowa hierarchia wartości. Polska, europejska czy uniwersalna? Psychologiczne badania empiryczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS. 4. Uniwersalność struktury wartości – koncepcja S. H. Schwartza (s. 52-69).

Buss, D. M. ( 1999/2001). Psychologia ewolucyjna. Jak wytłumaczyć społeczne zachowania człowieka? Najnowsze koncepcje. Gdańsk: GWP. Cz. II. Życie płciowe i wybór partnera. Kobiece strategie dobru stałego partnera. Męskie strategie doboru stałej partnerki (s. 125 – 188).

Cofer C.N., Appley M.H. (1972). Motywacja. Teoria i Badania. Warszawa: PWN

Czapiński J. (1985). Wartościowanie - zjawisko inklinacji pozytywnej. /O naturze optymizmu/. Wrocław: Ossolineum.

Czapiński J. (1988). Wartościowanie - efekt negatywności. O naturze realizmu. Wrocław: Ossolineum.

de Catanzaro, D. A. (1999/2003). Motywacje i emocje. W ujęciu fizjologicznym, rozwojowym i społecznym. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka. R. 13. Konflikty motywacyjne (s. 393–410).

Deci E.L., Ryan R.M. (1985).

LITERATURA DO ĆWICZEŃ:

1.

Wszyscy:

Maruszewski, T., Doliński, D., Łukaszewski, W. i Marszał – Wiśniewska, M. (2008). Emocje i motywacja. W J. Strelau i D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom I. Teorie emocji (s. 537-553). Gdańsk: GWP.

2.

Wszyscy:

Wrońska, J. (1990). Niektóre kontrowersje w psychologii emocji. Przegląd Psychologiczny,1, 147–164.

Maruszewski, T., Doliński, D., Łukaszewski, W. i Marszał–Wiśniewska, M. (2008). Emocje i motywacja. W J. Strelau i D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom I. Teorie emocji (s. 537-553). Gdańsk: GWP.

Referat:

Ekman, P. i Davidson, R. J. (red.) (1998). Natura emocji. Podstawowe zagadnienia (s. 30-54). Gdańsk: GWP. (poglądy Shwedera i Scherera na istotę emocji)

3.

Wszyscy:

Gasiul, H. (2002). Teorie emocji i motywacji. Rozważania psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo UKSW. R.IX. Sposoby badania emocji (s. 201–220).

Referat:

Walbott H.G., Scherer K.R. (1989). Assessing emotion by questionnaire. In R. Plutchik & H. Kellerman (eds.), Emotion. Theory. Research and experience. Vo.4 (s. 55-81). New York: Academic Press.

4.

Wszyscy:

Łosiak, W. (2007). Psychologia emocji. Warszawa: WAiP. R.9. Różnice indywidualne w reagowaniu emocjonalnym (s. 180-193).

Śmieja, M. i Orzechowski, J. (2008). Inteligencja emocjonalna: fakty, mity, kontrowersje. W M. Śmieja i J. Orzechowski (red.), Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje (s. 19-45). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Referat:

Zeidner, M. (2008). Rozwój inteligencji emocjonalnej. Czego dowiedzieliśmy się do tej pory? W M. Śmieja i J. Orzechowski (red.), Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje (s. 82-110). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Wieczorek, A. M. i Sędek, G. (2011). Zmiany w regulacji stanów emocjonalnych na przestrzeni dorosłego życia. W D. Doliński i M. Błaszczak (red.), Dynamika emocji. Teoria i praktyka (s. 239-255). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

5.

Wszyscy:

Maruszewski, T., Doliński, D., Łukaszewski. W. i Marszał- Wiśniewska. M. (2008). Emocje i motywacja. W J. Strelau i D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom I. 7.4. Współdeterminowanie zachowania przez emocje i poznanie (s. 571-587). Gdańsk: GWP.

Referat:

Keltner, D. i Ekman, P. (2005). Wyrażanie emocji twarzą. W M. Lewis i J. M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (s. 307-323). Gdańsk: GWP.

Oatley, K. i Jenkins, J. M. (2003). Zrozumieć emocje. Warszawa: PWN. R.9. Funkcje emocji i ich wpływ na procesy poznawcze i perswazję (s. 248-284).

6.

Wszyscy:

Węgrzecki, A. (1990). O irracjonalności uczuć. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, nr 310, 5–17.

Referat:

Giorgi, A. (1999/2003). Szkic psychologicznej metody fenomenologicznej. W A. Giorgi (red.), Fenomenologia i badania psychologiczne (s. 23–39). Białystok: Transhumana.

7.

Wszyscy:

Maruszewski, T., Doliński, D., Łukaszewski, W. i Marszał- Wiśniewska, M. (2008). Emocje i motywacja. W J. Strelau i D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom I. 7.6. Podstawowe mechanizmy motywacyjne (s. 598-630). Gdańsk: GWP.

Referat:

Tokarz, A. i Kaleńska-Rodzaj, J. (2011). Orientacje motywacyjne jako wyjaśnienie specyfiki motywu. W A. Tokarz (red.), Pamięć. Osobowość. Osoba. Księga Dedykowana prof. Annie Gałdowej (s. 281-295). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

8.

Wszyscy:

Rheinberg, F. (2006). Psychologia motywacji. Kraków: WAM. R. 8. Aktualne kierunki badań: motywy, cele i dobre samopoczucie (s. 191-208). R.9. Jak mierzy się motywację? (s. 209-217).

Referat:

Rheinberg, F. (2006). Psychologia motywacji. Kraków: WAM. Motywacja do sprawowania władzy (s. 101-127).

Brzozowski, P. (2007). Wzorcowa hierarchia wartości. Polska, europejska czy uniwersalna? Psychologiczne badania empiryczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS. 4. Uniwersalność struktury wartości – koncepcja S. H. Schwartza (s. 52-69).

9.

Wszyscy:

Kofta, M. (2001). Poczucie kontroli, złudzenia na temat siebie, odpowiedzialność psychologiczna. W M. Kofta i T. Szustrowa (red.), Złudzenia, które pozwalają żyć (s. 198 – 221). Warszawa: PWN.

Franken, R. E. (2002/2005). Psychologia motywacji. Gdańsk: GWP. R. 14. Samoregulacja motywacji (s. 490-524).

Referat:

Sikora, K. (2008). Projekty osobiste-samoregulacja ukierunkowana na rozwój. W A. Niedźwieńska red.), Samoregulacja w poznaniu i działaniu (s.103-121). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

10.

Wszyscy:

Franken, R.E. (2002/2005). Psychologia motywacji. Gdańsk: GWP. R.3. Głód i jedzenie (s. 83-117).

Franken, R.E. (2002/2005). Psychologia motywacji. Gdańsk: GWP. R.4. Namiętność, miłość i seks (s. 118–155).

Referat:

Buss, D. M. ( 1999/2001). Psychologia ewolucyjna. Jak wytłumaczyć społeczne zachowania człowieka? Najnowsze koncepcje. Gdańsk: GWP. Cz. II. Życie płciowe i wybór partnera. Kobiece strategie dobru stałego partnera. Męskie strategie doboru stałej partnerki (s. 125–188).

Angier, N. (2001). Kobieta. Geografia intymna. Warszawa: Prószyński i Ska. 18. Hoggamus i Humbug. Psychologia ewolucyjna na kozetce (s. 377–414).

11.

Wszyscy:

Tokarz, A. (1995). Kierowanie sobą i konstruowanie działania: dwie współczesne teorie motywacji. W: A. Gałdowa (red.) Wybrane zagadnienia z psychologii osobowości. Część II. (75-105) Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. (fragmenty dotyczące koncepcji Ryana i Deciego)

LUB

Tokarz, A.(1999). Kierowanie sobą i konstruowanie działania: dwie współczesne teorie motywacji. W: A. Gałdowa (red.) Wybrane zagadnienia z psychologii osobowości (67-102). Wyd. 2. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. (fragmenty dotyczące koncepcji Ryana i Deciego)

Referat:

Świątnicki, K. (2001). Nagrody zewnętrzne a motywacja: rehabilitacja nagród zewnętrznych. W K. Lachowicz–Tabaczek (red.), Psychologia społeczna w zastosowaniach (s. 85–109). Wrocław: Alta 2.

Vallerand, R.J., & Houlfort, N. (2003). Passion at work: Toward a new conceptualization. In D. Skarlicki, S. Gilliland, & D. Steiner (Eds.), Research in Social Issues in Management (vol. 3, s. 175-204). Greenwich, CT: Information Age Publishing Inc.

12.

Wszyscy:

Mądrzycki, T. (2002). Osobowość jako system tworzący i realizujący plany. Gdańsk: GWP. R. 4. Plany życiowe jako główne składniki ukierunkowania osobowości (s. 121-150).

Referat:

Zaleski, Z. (1993). Psychologia zachowań celowych. Warszawa: PWN. R. 4. Motywacyjna rola celów osobistych stawianych na różne okresy życia (s. 145-183). Analiza danych z badania KCEL-em, odpowiednie fragmenty z R. 4.

Lipowski, M. (2000). Kobieta jako uczestniczka rekreacji ruchowej – motywacyjna funkcja celu. Psychologia Rozwojowa-Edukacja dla rozwoju twórczości. Zeszyt ¾. A. Tokarz (red.).

13.

Wszyscy:

Sęk, H. (2008). Psychologia zaburzeń afektywnych. W H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna, Tom 2 (s. 101-118). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Referaty:

Pisula, E. (2011). Autyzm a emocje. Trudności w rozpoznawaniu i regulacji emocji u osób z zaburzeniami należącymi do spektrum autyzmu. W D. Doliński i M. Błaszczak (red.), Dynamika emocji. Teoria i praktyka (s. 347-360). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Flett, G. L., Blankstein, K. R., Hewitt, P. L., & Koledin, S. (1992). Components of perfectionism and procrastination in college students. Social Behavior and Personality, 20(2), 85-94.

14.

Wszyscy:

Franken, R.E. (2002/2005). Psychologia motywacji. Gdańsk: GWP. R. 11. Emocje spójne z celem (pozytywne) (s. 393-428).

Referat:

Franken, R.E. (2002/2005). Psychologia motywacji. Gdańsk: GWP. R. 10. Emocje niespójne z celem (negatywne) (s. 453-492).

15.

Wszyscy:

de Catanzaro, D. A. (1999/2003). Motywacje i emocje. W ujęciu fizjologicznym, rozwojowym i społecznym. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka. R. 13. Konflikty motywacyjne (s. 393–410).

Referat:

Dollard, J. & Miller, N. E. (1950/1969). Osobowość i psychoterapia. Analiza w terminach uczenia się, myślenia i kultury. Warszawa: PWN. R. XXII. Dynamika konfliktu i płynące z niej wskazania dla terapii (s. 332–347).

UMIEJĘTNOŚCI

K_U07 3: Czyta ze zrozumieniem literaturę naukową z zakresu psychologii emocji i motywacji. Potrafi samodzielnie i w zespole przeprowadzić badania empiryczne w tym obszarze. Sprawnie posługuje się terminologią z zakresu psychologii emocji i motywacji.

KOMPETENCJE

K_K07 2: Rozpoznaje ekspresję emocji, a także trudności z ekspresją i kontrolą emocji. Potrafi zidentyfikować problemy natury emocjonalnej i zaproponować ich rozwiązanie, tak w kontekście indywidualnym, jak i społecznym czy instytucjonalnym. Uznaje złożoność determinacji ludzkiego zachowania, nie lekceważąc i nie pomniejszając wpływu czynników emocjonalnych. Dba o własne zdrowie emocjonalne. Rozpoznaje motywy własnych zachowań. Uznaje wartość motywacji wewnętrznej. Potrafi motywować innych ludzi.

WIEDZA

K_W07 3: Posiada poszerzoną wiedzę z dziedziny psychologii emocji i motywacji. Zna podstawowe teorie oraz badania empiryczne z zakresu emocji. Rozumie genezę i funkcje emocji. Rozumie wpływ emocji na przebieg procesów poznawczych i zachowanie człowieka. Zna główne koncepcje motywacji i badania w tym obszarze.

Forma zaliczenia: egzamin

Zaliczenie przedmiotu: zaliczenie ćwiczeń, uzyskanie na egzaminie połowy punktów plus jeden. Za ocenę bardzo dobrą z ćwiczeń bonus w postaci podwyższenia oceny z egzaminu o pół stopnia.