Occupational Health Psychology

Kurs obejmuje zagadnienia z zakresu psychologii zdrowia, które będą rozważane w kontekście środowiska pracy. Głównym celem kursu jest przegląd głównych teorii, koncepcji, modeli i badań dotyczących związku psychospołecznych czynników środowiska pracy ze zdrowiem i dobrostanem pracowników. Realizujemy ten cel w trzech krokach. Po pierwsze wskazujemy na zagrożenia zdrowia. Po drugie określamy procesy i sytuacje służące rozwojowi osobistemu i dobrostanowi. Po trzecie omawiamy działania interwencyjne stosowane w psychologii zdrowia odnośnie do pracowników, wskazujemy sposoby ich przygotowania i dokonywania oceny ich efektywności. W efekcie kursu studenci będą w stanie identyfikować przyczyny i konsekwencje głównych problemów dotyczących zdrowia pracowników, krytycznie omówić teorie i badania z tej dziedziny oraz tworzyć procedury i metody zapobiegające patologiom i wspierające zdrowie i dobrostan pracowników.

Limit nieobecności: 2 x 1,5 godz.

Literatura obowiązkowa:

Wykład 1.

Heszen, I, Sęk, H. (2012). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

Wykład 2.

Bańka, A. (2002). Społeczna psychologia środowiskowa.

Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.Wnuk, M., Marcinkowski, J.T. (2012) Jakość życia jako pojęcie pluralistyczne o charakterze interdyscyplinarnym. Problemy Higieny i Epidemiologii,93(1), 21-29.

Wykład 3.

Heszen, I, Sęk, H. (2012). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. R.8. Modele społecznej psychologii poznawczej wyjaśniające zachowania zdrowotne i zmianę zachowań. (122-140). R.13. Zachowanie wobec własnej choroby i jego organizacja (210-236).

Łuszczyńska, A. (2004). Zmiana zachowań zdrowotnych. Dlaczego dobre chęci nie wystarczają? Gdańsk: GWP.

Wykład 4.

Dębska, U., Komorowska, K. (2007). Jakość życia w kontekście osobowościowych uwarunkowań i poczucia koherencji. Badania osób we wczesnej i średniej dorosłości. Psychologia Rozwojowa, t.12, 4, 55–63.

Straś-Romanowska M., Lachowicz-Tabaczek K., Szmajke A. (red.) (2005), Jakość życia w badaniach empirycznych i refleksji teoretycznej. Warszawa: Komitet Naukowy PAN.

Wykład 5.

Le Blanc, P.,de Jonge, J. i Schaufeli, W. (2007). Stres zawodowy a zdrowie pracowników (s. 169-198), W: N. Chmiel (red.), Psychologia pracy i organizacji. Gdańsk:

GWP.

Wykład 6.

Biron, C., Gatrell, C., & Cooper, C. L. (2010). Autopsy of a failure: Evaluating process and contextual issues in an organizational-level work stress intervention. International Journal of Stress Management, 17(2), 135-158.

Lamontagne, A. D. i in. (2007). A Systematic Review of the Job-stress Intervention Evaluation Literature, 1990–2005. International Journal of Occupational and Environmental Health, 13, 268-280.

Wykład 7.

Spector, P. E., Fox, S. i Domagalski, T. (2006). Emotions, violence and counterproductive work behaviors. W: E. K. Kellowey, J. Barling, J.J. Hurrel (red.), Handbook of workplace violence (s. 29-46). Thousands Oaks. CA: Sage.

Wykład 8.

Malinowska, D. (2014). Pracoholizm. Zjawisko wielowymiarowe. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Paluchowski, J. P. i Hornowska, E. (2007). Pracoholizm skrywana obsesja. Wyniki badań nad zjawiskiem pracoholizmu. Rozdział. Pojęcie pracoholizmu w literaturze (s. 11-25). Rozdział. Hipotetyczne przyczyny pracoholizmu.

Paluchowski J. W., Hornowska, E., Haładziński, P. (2014). Czy praca szkodzi? Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR. Wachowiak, J. (2011). Dysfunkcjonalne zachowania pracowników. Warszawa: Wydawnictwo Diffin.

Wykład 9.

Malinowska, D., Staszczyk, S. i Tokarz, A. (2015). Pracoholizm - wskazania dotyczące diagnozy oraz przegląd działań interwencyjnych. Medycyna Pracy, 66(1), 71-83.

Wykład 10.

Naithani, P. (2010). Overview of work-life balance discourse and its relevance in current economic scenario. Asian Social Science, 6,148–156.

Wykład 11.

Gamian-Wilk, M. (2011). Dynamika emocji w mobbingu. W: D. Doliński, W. Blaszczak (red.). Dynamika emocji.(s.377-396). Warszawa: Wy dawnictwo Naukowe PWN.

Olweus, D. (2003). Bully/victim problems at school. W: S. Einarsen, H, Hoel, D. Zapf, C.L. Cooper (red.). Bullying nad emotional abuse in te workplace. International perspective in research and practice. (s.67-77). London: Taylor& Franics Press.

Wykład 12.

Ogińska-Bulik, N. Juczyński, Z. (2010). Rozwój potraumatyczny - charakterystyka i pomiar. Psychiatria, 7(4), 129-142.

Tedeschi, R.G., Calhoun, L.G. (1996). The Post-Traumatic Growth Inventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of Trauma and Stress, 9: 455–471.

Wykład 13.

Gross, J. (1998). The Emerging Field of Emotion Regulation: An Integrative Review. Review of General Psychology, 2, 271-299.

Małopolska, E. (2015). Strategie pracy emocjonalnej u telemarketerów i operatorów telefonu alarmowego a cechy temperamentu i znaczenie pracy oraz jej właściwości. Praca magisterska pod kierunkiem A. Tokarz. Instytut Psychologii UJ.

Wykład 14.

Bakker, A., Demerouti, E. (2006). The job-demands resources model: the state of the art. Journal of Managerial Psychology, 22, 309-328.

Zawadzka, A. M. (2010, red). Psychologia zarządzania w organizacji. Rozdział 5. Zaangażowanie w pracy i organizacji – przegląd problematyki i narzędzi pomiaru. Warszawa: PWN.

Wykład 15.

Burke, R.J., Cooper, C.L. (2013). The fullfilling workplace. The organization's role in achieveing individual and organizational health. UK: Gower.

Van Wingerden, J., Derks, D. i Bakker, A.B. (2017). The impact of personal resources and job crafting interventions on work engagement and performance. Human Resource Management, 56, 51-67.

Literatura uzupełniająca:

Ashforth B.E. i Humphrey R.H. (1993). Emotional labour in service roles: the influence of identity, Academy of Management Review 18 (1): 88-115.

Brodsky C.M (1976). The harassed worker. Toronto: Lexington Books.

Brotheridge i Grandey (2002) Brotheridge, C.M. i Grandey, A.A. (2002). Emotional Labor and Burnout: Comparing Two Perspectives of “People Work”. Journal of Vocational Behavior, 60, 17–39.

Burke, R.J., Cooper, C.L. (2008). The long work hours culture. Causes, consequences and choices. UK: Emerald.

Burke, R.J., Westman, M. (Eds.). (2006) Work life-balance. A psychological perspective. Hove and New York: Psychology Press.

Biernacka, M. (2009). Człowiek korporacji. Od normatywizmu do afirmacji własnego Ja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.

Heszen I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Houdmont, J., Stavroula, L. (Eds.). (2010). Contemporary Occupational Health Psychology. Global perspectives on research and practices. UK: Willey & Sons. Jones, F, Burke, R.J., Westman, M. (Eds.). (2006) Work life-balance. A psychological perspective. Hove and New York: Psychology Press.

Krok, D. (2016). Relacje duchowości i szczęścia w perspektywie mediacyjnej funkcji poczucia sensu życia. Polskie Forum Psychologiczne, 18,2, 238-254.

Kulik. A. (2013). Pomiar zmęczenia – przegląd narzędzi. Polskie Forum Psychologiczne, t. 18, 4, 419-440.

Kutyła. K. (2013) Pasja, wypalenie zawodowe i zaangażowanie w pracę a jakość bliskiego związku: badanie z udziałem pracujących par. Praca magisterska pod kierunkiem A. Tokarz. Instytut Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Morris, J.A. i Feldman D.C. (1996). The Dimensions, Antecedents, And Consequences Of Emotional Labor. Academy of Management Review, 21, 986-1010.

Ogińska-Bulik, N, (2014). Objawy stresu pourazowego a potraumatyczny wzrost u młodzieży — ofiar wypadków drogowych. Psychiatria 11, 1, 49–58.

Ogińska-Bulik, N. (2010). Pozytywne zmiany w następstwie doświadczonej traumy-zjawisko potraumatycznego rozwoju. W: L. Suchocka, R. Sztembis (red.), Człowiek i dzieło. Księga jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Kazimierzowi Popielskiemu (s. 193-203). Lublin: Wydawnictwo KUL.

Ogińska-Bulik, N. , Cieślak, M. ((2016). Temperament i kompetencje społeczne a osobowy wzrost u nastolatków, którzy doświadczyli krytycznych wydarzeń życiowych. Polskie Forum Psychologiczne, 21,2,155-169.

Papuć, E. (2011) Jakość życia - definicje i sposoby jej ujmowania. Current Problems of Psychiatry 12(2), 141-145. Ryff, R.C., Singer, B.H., Selzer, M.M. (2002). Pathways through challenge: Implications for well being and health. W: A. Caspi, L. Pulkkinen (red.), Pathways to successful development: Personality in life course (s. 302-328). New York: Cambridge University Press.

Schabracq, M. J. , Winnubst, J. A. M., Cooper, C.L. (red.) (2003). The Handbook of Work and Health Psychology (second edition), Chichester: John Wiley &Sons.

Straś-Romanowska M. (2005), Jakość życia w świetle założeń psychologii zorientowanej na osobę [w:] M. Straś-Romanowska, K. Lachowicz-Tabaczek, A. Szmajke (red.) (2005), Jakość życia w badaniach empirycznych i refleksji teoretycznej, 261–274. Warszawa: Komitet Naukowy PAN.

Szabowska-Walaszczyk, A., Zawadzka, A.M. (2016). Dopasowanie na wymiarach potrzeb wzrostu i bezpieczeństwa a zaangażowanie w pracę. Psychologia Społeczna, t. 11, 1(36).

Trzebiński, J. (2008). Dwie nadzieje. [W:] M. Plopa, M. Błażek (red.) Współczesny człowiek w świetle dylematów i wyzwań: perspektywa psychologiczna. (s.19-27). Kraków: oficyna Wydawnicza Impuls.

Trzebiński, J., Zięba, M. (2003). Nadzieja: strata i rozwój. Psychologia Jakości Życia, 2,1, 5-35.

Watson, Ch. G., Juba, M. P., Manifold, V., Kucala, T., Anderson, P. E. (1991). The PTSD Interview: Rationale, description, reliability, and concurrent validity of a DSM-III-Based technique. Journal of Clinical Psychology, March, 47, 2, 179-188.

Zapf, D. (2002). Emotion work and psychological well-being: A review of the literature and some conceptual considerations. Human Resource Management Review, 12, 237–268.

Zapf, D., Vogt, C., Seifert,C., Mertini, H. i Isic, A. (1999). Emotion Work as a Source of Stress: The Concept and Development of an Instrument. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8 (3), 371–400.

Egzamin testowy, pytania zamknięte.

Egzamin - zaliczenie egzaminu powyżej 50% punktów.