Goddessess in the World Mythologies

Przedstawienie żeńskich postaci mitycznych w odmiennych kontekstach historycznych i kulturowych. Uświadomienie różnorodności funkcji i atrybutów tych postaci. Rozwinięcie krytycznego nastawienia wobec klasycznych koncepcji religioznawczych związanych z postacią bogini, przede wszystkim zaś wobec łączenia żeńskich postaci mitycznych wyłącznie ze sferą płodności i kompleksem symbolicznym ziemia-woda-księżyc. Omówienie klasycznych i najnowszych koncepcji w badaniach nad żeńską postacią mityczną.

Kurs otwiera przedstawienie kobiecych bóstw w odmiennych kontekstach historycznych i kulturowych. Omówione zostaną najważniejsze klasyczne teorie dotyczące żeńskich postaci mitycznych (perspektywa historyczno-społeczna, psychologia głębi, fenomenologia religii), oraz współczesne, krytyczne koncepcje z perspektywy Women’s Studies.

ZAGADNIENIA:

1. Najwcześniejsze ślady kultu żeńskich postaci mitycznych.

2. Boginie Mezopotamii i Egiptu.

3. Wybrane przykłady żeńskich bóstw z mitologii ludów indoeuropejskich (Hindusi, Irańczycy, Grecy, Celtowie, Skandynawowie, Słowianie).

4. Boginie rdzennych mieszkańców Afryki.

5. Boginie w mitologiach obu Ameryk.

6. Wybrane kobiece hipostazy w systemach filozoficzno-religijnych (gnostycka Sofia, alchemiczna syrena etc.).

7. Dzieje koncepcji matriarchatu, począwszy od Bachofena, poprzez Briffaulta i Schmidta po krytykę tej koncepcji ze strony współczesnych antropologów i historyków.

8. Klasyczne teorie na temat żeńskich postaci mitycznych: rozwiązania Junga i Neumanna, Eliadego, Pettazzoniego, Gimbutas i in.

9. Współczesne perspektywy badawcze podejmujących problem żeńskiej postaci mitycznej: Douglas, Fluehr-Lobban, Gross, Bechtel, Gilmore i in.

Literatura podstawowa:

- Eliade M., Traktat o historii religii, Książka i Wiedza, Warszawa 1966.

- Pettazzoni R., Wszechwiedza bogów, Książka i Wiedza Warszawa 1967.

- Szyjewski A., Etnologia religii. R. XIII: Bogini Matka, Nomos, Kraków 2001.

Literatura uzupełniająca:

Bechtel G., Cztery kobiety Boga, Dialog, Warszawa 2001.

Gieysztor A., Mitologia Słowian, Wydawnicta Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1980.

Gilmore D., Mizoginia, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003.

Gimbutas M., The Language of the Goddess, Thames & Hudson, London 2006.

Graves R., Biała Bogini, Wydawnictwo Alfa, Warszawa 2000.

Graves R., Mity greckie, PIW, Warszawa 1974.

Jakimowicz-Shah M., Mitologia indyjska, Wydawnicta Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1982.

James E.O., Starożytni bogowie, PWN, Warszawa 1970.

Lipińska J. i Marciniak M., Mitologia starżytnego Egiptu, Wydawnicta Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1986.

Łyczkowska K. i Szarzyńska K., Mitologia Mezopotamii, Wydawnicta Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1981.

Neumann E., The Great Mother. An Analysis of the Archetype, Princeton University Press, U.S.A. 1991.

Słupecki L.P., Mitologia skandynawska w epoce Wikingów, Nomos, Kraków 2003.

Sokolewicz Z., Mitologia czarnej Afryki, Wydawnicta Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1986.

Wykład i ćwiczenia. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest obecność na zajęciach i wygłoszenie krótkiego referatu podczas ćwiczeń. Forma zaliczenia: egzamin ustny.