Buddyzm - wprowadzenie do pojęć, idei i kierunków

Zadaniem kursu jest wprowadzenie w elementarne pojęcia, idee, praktyki i myślowe prądy buddyzmu. Zakłada się, iż wykreowany podczas zajęć obraz buddyjskiej dharmy będzie obejmował jak najszersze spektrum zjawisk i prezentował buddyzm jako kompleksową drogę życia zakorzenioną w długiej i bogatej historii, ale adekwatną także wobec problemów współczesności.

Zadaniem kursu jest wprowadzenie w elementarne pojęcia, idee, praktyki i myślowe prądy buddyzmu. Zakłada się, iż wykreowany podczas zajęć obraz buddyjskiej dharmy będzie obejmował jak najszersze spektrum zjawisk i prezentował buddyzm jako kompleksową drogę życia zakorzenioną w długiej i bogatej historii, ale adekwatną także wobec problemów współczesności. Istotnym celem kursu będzie wyposażenie studentów w podstawowy aparat pojęciowy, który da im możliwość pełnego uczestnictwa w przedmiotach pogłębiających wiedzę na temat samego buddyzmu, jak i tych obszarów kulturowych (w Azji i na Zachodzie), gdzie buddyzm silnie zaznaczył swoja obecność. Aby osiągnąć ten cel studenci – na drodze dyskusji i po ukierunkowanej przez prowadzącego lekturze tekstów – będą musieli wspólnymi siłami ustalić znaczenia poszczególnych pojęć i przypisać im właściwe sensy oraz wskazać na konteksty ich powstania i ewolucji. Pomocny w tym zadaniu będzie opracowany na potrzeby konwersatorium słownik najważniejszych pojęć dotyczących istotnych aspektów buddyjskiej dharmy.

Porządek rozważaniom nadają zagadnienia uporządkowane według schematu „trzech klejnotów” buddyzmu: buddy, dharmy i wspólnoty (sangi). Rozważania na temat dharmy systematyzuje dodatkowo klucz zaczerpnięty z ośmiorakiej ścieżki właściwego postępowania będącej treścią czwartej szlachetnej prawdy.

1. BUDDA

Postać Buddy jako historycznego założyciela inicjatora (lub odnowiciela) buddyjskiej dharmy, ewolucja pojmowania Buddy w buddyzmie szkół, mahajanie i wadźrajanie (zagadnienie ciał buddy). „Panteon” buddów i bodhisattwów.

2. DHARMA

Prawo karmana, cztery prawdy, ośmioraka ścieżka, pojęcie dharmy, anatman, pratitjasamutpada, nirwana, wprowadzenie do abhidharmy, kosmologia buddyjska. Słowo buddy i kanony pism. Wiodące prądy myślowe mahajany: śunjatawada, widźńanawada, tathagatagarbha.

2a. Pradźńa

Mądrość jako centralna kategoria soteriologiczna: doskonałość mądrości, mądrość a wiara i współczucie.

2b. Śila

Ideały etyczne „trzech pojazdów”, ewolucja zagadnień etycznych dotyczących arhata i bodhisattwy; zmiany paradygmatu w okresie tantrycznym – etyczne transgresje. Etyka buddyjska w wymiarze społecznym. Wybrane współczesne kontrowersje etyczne.

2c. Bhawana / samadhi

Wgląd i wyciszenie umysłu jako droga do wyzwolenia w różnych kierunkach buddyzmu (od wipaśjany/śamathy, przez ujęcie tantryczne, aż do czanu).

Praktyki dewocyjne: kult buddów i bodhisattwów, kult księgi, stupy; akty ofiarne i recytacje; pielgrzymki i festiwale.

3. SANGHA

Reguły zakonne mnichów i mniszek, życie w klasztorze buddyjskim, specjalizacje w obrębie sangi (mnisi „leśni” oraz dharmabhanakowie w początkach mahajany), problem ciągłości żeńskich linii zakonnych, życie wyznawców świeckich.

4. Rzut oka na historię buddyzmu

Azja Południowa – buddyzm pierwotny, wczesne szkoły, therawada, rozwój mahajany i późniejszych nurtów w jej łonie, wykształcenie się buddyzmu tantrycznego; Chiny – Korea – Japonia; Tybet; buddyzm na Zachodzie.

Literatura podstawowa:

1. Buswell R. E. Jr. (ed.), Encyclopedia of Buddhism, New York 2004.

2. Buswell R. E. Jr., Lopez, Donald Jr. (eds.), The Princeton Dictionary of Buddhism, Princeton 2014.

3. Gethin R., Podstawy buddyzmu, tłum. T. Macios, A. Stępień, Kraków, 2010.

4. Harvey P., Introduction to Buddhism: Teachings, History and Practices (2nd Edition), Cambridge 2013.

5. Szymańska B. (red.), Filozofia Wschodu, Kraków 2002.

6. Williams P., Buddyzm mahajana, tłum. H. Smagacz, Kraków 2000.

7. Williams P., Tribe A., Buddhist Thought. A Complete Introduction to the Indian Tradition, London & New York 2000.

Zadaniem kursu jest wprowadzenie w elementarne pojęcia, idee, praktyki i myślowe prądy buddyzmu. Zakłada się, iż wykreowany podczas zajęć obraz buddyjskiej dharmy będzie obejmował jak najszersze spektrum zjawisk i prezentował buddyzm jako kompleksową drogę życia zakorzenioną w długiej i bogatej historii, ale adekwatną także wobec problemów współczesności.

Zadaniem kursu jest wprowadzenie w elementarne pojęcia, idee, praktyki i myślowe prądy buddyzmu. Zakłada się, iż wykreowany podczas zajęć obraz buddyjskiej dharmy będzie obejmował jak najszersze spektrum zjawisk i prezentował buddyzm jako kompleksową drogę życia zakorzenioną w długiej i bogatej historii, ale adekwatną także wobec problemów współczesności. Istotnym celem kursu będzie wyposażenie studentów w podstawowy aparat pojęciowy, który da im możliwość pełnego uczestnictwa w przedmiotach pogłębiających wiedzę na temat samego buddyzmu, jak i tych obszarów kulturowych (w Azji i na Zachodzie), gdzie buddyzm silnie zaznaczył swoja obecność. Aby osiągnąć ten cel studenci – na drodze dyskusji i po ukierunkowanej przez prowadzącego lekturze tekstów – będą musieli wspólnymi siłami ustalić znaczenia poszczególnych pojęć i przypisać im właściwe sensy oraz wskazać na konteksty ich powstania i ewolucji. Pomocny w tym zadaniu będzie opracowany na potrzeby konwersatorium słownik najważniejszych pojęć dotyczących istotnych aspektów buddyjskiej dharmy.

Porządek rozważaniom nadają zagadnienia uporządkowane według schematu „trzech klejnotów” buddyzmu: buddy, dharmy i wspólnoty (sangi). Rozważania na temat dharmy systematyzuje dodatkowo klucz zaczerpnięty z ośmiorakiej ścieżki właściwego postępowania będącej treścią czwartej szlachetnej prawdy.

1. BUDDA

Postać Buddy jako historycznego założyciela inicjatora (lub odnowiciela) buddyjskiej dharmy, ewolucja pojmowania Buddy w buddyzmie szkół, mahajanie i wadźrajanie (zagadnienie ciał buddy). „Panteon” buddów i bodhisattwów.

2. DHARMA

Prawo karmana, cztery prawdy, ośmioraka ścieżka, pojęcie dharmy, anatman, pratitjasamutpada, nirwana, wprowadzenie do abhidharmy, kosmologia buddyjska. Słowo buddy i kanony pism. Wiodące prądy myślowe mahajany: śunjatawada, widźńanawada, tathagatagarbha.

2a. Pradźńa

Mądrość jako centralna kategoria soteriologiczna: doskonałość mądrości, mądrość a wiara i współczucie.

2b. Śila

Ideały etyczne „trzech pojazdów”, ewolucja zagadnień etycznych dotyczących arhata i bodhisattwy; zmiany paradygmatu w okresie tantrycznym – etyczne transgresje. Etyka buddyjska w wymiarze społecznym. Wybrane współczesne kontrowersje etyczne.

2c. Bhawana / samadhi

Wgląd i wyciszenie umysłu jako droga do wyzwolenia w różnych kierunkach buddyzmu (od wipaśjany/śamathy, przez ujęcie tantryczne, aż do czanu).

Praktyki dewocyjne: kult buddów i bodhisattwów, kult księgi, stupy; akty ofiarne i recytacje; pielgrzymki i festiwale.

3. SANGHA

Reguły zakonne mnichów i mniszek, życie w klasztorze buddyjskim, specjalizacje w obrębie sangi (mnisi „leśni” oraz dharmabhanakowie w początkach mahajany), problem ciągłości żeńskich linii zakonnych, życie wyznawców świeckich.

4. Rzut oka na historię buddyzmu

Azja Południowa – buddyzm pierwotny, wczesne szkoły, therawada, rozwój mahajany i późniejszych nurtów w jej łonie, wykształcenie się buddyzmu tantrycznego; Chiny – Korea – Japonia; Tybet; buddyzm na Zachodzie.

Literatura podstawowa:

1. Buswell R. E. Jr. (ed.), Encyclopedia of Buddhism, New York 2004.

2. Buswell R. E. Jr., Lopez, Donald Jr. (eds.), The Princeton Dictionary of Buddhism, Princeton 2014.

3. Gethin R., Podstawy buddyzmu, tłum. T. Macios, A. Stępień, Kraków, 2010.

4. Harvey P., Introduction to Buddhism: Teachings, History and Practices (2nd Edition), Cambridge 2013.

5. Szymańska B. (red.), Filozofia Wschodu, Kraków 2002.

6. Williams P., Buddyzm mahajana, tłum. H. Smagacz, Kraków 2000.

7. Williams P., Tribe A., Buddhist Thought. A Complete Introduction to the Indian Tradition, London & New York 2000.