Uniwersytet Jagielloński w Krakowie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Cywilizacja islamu

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: WFz.KPSC-8575
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0220) Nauki humanistyczne Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Cywilizacja islamu
Jednostka: Katedra Porównawczych Studiów Cywilizacji
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 5.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Skrócony opis:

Kurs przybliża postać Mahometa, jego posłannictwo, źródła islamu jako religii i cywilizacji, ekspansję islamu oraz jego rozłam i kształtowanie się szyizmu. Podejmuje także zagadnienia szczegółowe w kontekście świata kultury arabskiej i irańskiej – w tych ramach identyfikowane są wybrane dobra kulturowe, wartości, idee i postawy, rozwijane i utrwalane w praktyce życia indywidualnego, rodzinnego i społecznego.
Pełny opis:

Wprowadzenie (terminologia, islam – podstawowe dane statystyczne, kultura arabska a kultura islamu).

2. Arabia Centralna w przededniu wystąpienia Muhammada (położenie geograficzne i topografia Półwyspu Arabskiego, Arabowie północni i Arabowie południowi, struktura społeczna/życie plemienne, wierzenia, kontakty handlowe i wymiana kulturowa).

3. Muhammad (źródła do poznania biografii Mahometa i pierwszych lat islamu, genealogia, dzieciństwo i okres młodzieńczy, hidżra, obszar działalności w Medynie, tzw. kwestia żydowska, wizerunek Mahometa w źródłach wewnętrznych – Mekka vs Medyna, Mahomet w źródłach zewnętrznych).

4. Rozprzestrzenianie się i rozwój islamu (periodyzacja, sukcesja po Mahomecie, przyczyny podbojów, kalif vs prorok – zakres władzy, dokonania kalifów prawowiernych, Umajjadzi, Abbasydzi, znaczące dynastie w historii świata arabsko-muzułmańskiego: Umajjadzi w Hiszpanii, Fatymidzi w Afryce Pn. i Egipcie, Seldżucy (kilka dynastii lokalnych), Mamelucy w Egipcie i Syrii, Osmanie, kontakty świata islamu z Zachodem, nahda, przemiany społeczne, polityczne, ekonomiczne i prawno-religijne.

5. Koran i sunna Proroka (gromadzenie i redakcja tekstu koranicznego – tradycja ortodoksyjna, układ materiału, treść, język, styl, Koran jako tekst, Koran jako książka, egzegeza koraniczna – spór o interpretację, tłumaczenia, podważenie tradycji na temat pochodzenia i funkcji Koranu (Christoph Luxenberg oraz odkrycie w Wielkim Meczecie w Sanie), kształtowanie się sunny Proroka, struktura hadisu, treść hadisów, krytyczne opracowywanie hadisów/zbiory kanoniczne, stosunek nauki europejskiej i muzułmańskiej do tradycji Proroka.

6. Prawo muzułmańskie (definicja i podstawowe pojęcia, specyfika prawa muzułmańskiego: źródła prawa muzułmańskiego (pierwszorzędne i drugorzędne), podział prawa, gradacja uczynków, kategorie przestępstw i kar, kształtowanie się prawa muzułmańskiego, prawo muzułmańskie w okresie poklasycznym i współcześnie (dyskusja na temat „otwarcia bram idżtihadu”)

7. Filary islamu (wyznanie wiary, modlitwa, post, jałmużna, pielgrzymka)

8. Dogmaty islamu, koncepcja Boga w islamie (koraniczny obraz Boga i jego relacji z człowiekiem: kryterium ontologiczne, kryterium etyczne, kryterium komunikacyjne, podstawowe różnice i podobieństwa doktrynalne pomiędzy islamem a chrześcijaństwem na przykładzie katolicyzmu: obraz Boga i człowieka, postać Jezusa, kwestia zbawienia)

9. Dieta muzułmańska (prawno-religijne podstawy diety muzułmańskiej, kategorie halal i haram – kategorie tahir i nadżis, współczesna realizacja wymogów dotyczących jedzenia, próby standaryzacji żywności halal, certyfikaty halal, ubój rytualny: dyskurs etyczny, raporty zachodnie i muzułmańskie, projekt Dialrel 2010)

10. Sufizm (etymologia nazwy, przyczyny powstania sufizmu, obiektywne źródła sufizmu, rozwój sufizmu (mistycy indywidualni; czas konsolidacji sufizmu; organizowanie się bractw; utrwalanie się sufizmu jako stałego elementu kultury świata islamu), droga sufiego, koncepcja „świętości” (wala) oraz „człowieka doskonałego” (insan kamil), islam „ortodoksyjny” a sufizm: czy sufizm jest „herezją”? (podstawowe różnice a próby pogodzenia)

11. Dżihad (pojęcie dżihadu w Koranie, teorie dżihadu w okresie klasycznym, współczesne stanowiska wobec dżihadu, takfir, męczeństwo)

12. Współczesna myśli muzułmańska XIX i XX wiek (modernizm, fundamentalizm)

13. Klasyczna nauka arabska (stosunek islamu do nauki, dwa typy nauk – szarijja i adżamijja, kształtowanie się systemu nauk w klasycznym świecie islamu, okres oryginalnego wkładu, przekazywanie dziedzictwa naukowego Europie, przykłady wybranych dyscyplin naukowych)

14. Islam szyicki (kształtowanie się szyizmu, teologia szyicka, duchowni, szyityzacja Iranu za Safawidów, rozwój szyizmu dwunastkowego w Iranie, ważne miejsca kultowe szyizmu, zajdyci, ismailici)

15. Tradycje muzułmańskie w Azji Centralnej (zróżnicowanie religijne regionu, kultu świętych, tradycje religijne Pasztunów w Afganistanie)

16. Kobieta (postrzeganie kobiety w islamie, strój, przykłady obrzędowości kobiecej, przykłady współczesnej sytuacji kobiet)
Literatura:

Literatura obowiązkowa dla wszystkich studentów:

1. Atiya, N., Khul-khaal. Bransolety Egipcjanek. Pięć kobiet opowiada historie swojego życia, przekład Agnieszka Nowak, Sopot 2008 (wybrane fragmenty).

2. Danecki J., Podstawowe wiadomości o islamie, t. I, Warszawa 1997, s. 22-33.

3. Dziekan M.M., Dzieje kultury arabskiej, Warszawa 2008, s. 177-200, 297-310.

4. Cook, M., Koran, Warszawa 2001 (wybrane fragmenty)

5. Dziekan, M.M., Prawo muzułmańskie wczoraj i dziś, [w:] Oblicza współczesnego islamu, red. E. Machut-Mendecka, Warszawa 2003, s. 43-61.

6. Goodwin Godfrey, Prywatny świat kobiet otomańskich, Bellona, Warszawa 2006, rozdz. Sekrety sułtańskiej alkowy, s. 141-174.

7. Guidelines for Use of the Term “Halal”, http://www.fao.org/docrep/005/Y2770E/y2770e08.htm

8. Holleben K. von, Wenzlawowicz M. von, Gregory N. et al, Report on good and adverse practices. Animal welfare concerns in relation to slaughter practices from the viewpoint of veterinary sciences (02/2010),

http://www.dialrel.eu/images/veterinary-concerns.pdf,

5 (Conclusions), s. 55-60.

9. Ibn Warraq, Dlaczego nie jestem muzułmaninem, Warszawa 2013, s. 135-148.

10. Jessa Paweł, "Przyjaciele Allaha". Kult muzułmańskich świętych w Azji Środkowej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009, rozdz. Kult świętych i przodków w religijności ludowej, s. 56-80.

11. Kłodkowski P., Homo mysticus hinduizmu i islamu, Warszawa 1998, rozdział IV: Mistyczny labirynt islamu - sufizm, s. 144-169, 187-188.

12. Kościelniak, K., Sunna, hadisy i tradycjoniści. Wstęp do tradycji muzułmańskiej, Kraków 2006 (wybrane fragmenty)

13. Kościelniak K., Dżihad. Święta wojna w islamie, Kraków 2001, s. 17-72.

14. Markowski, R., Muzułmańskie pojęcie zbawienia w ujęciu porównawczym z doktryną katolicką, Warszawskie Studia Teologiczne, XVIII (2005), s. 221-232.

15. Markowski, R., Muzułmański obraz Boga i człowieka w kontekście doktryny katolickiej, Warszawskie Studia Teologiczne, XIX (2006), s. 341-352.

16. Nasr Seyyed Hossein, Idee i wartości islamu, Pax, Warszawa 1988, rozdz. Sunnizm i szyizm. Szyizm dwunastu imamów i isma’ilism, s. 144-173.

17. Prochwicz-Studnicka B., Teperska-Klasińska M., „Cywilizacja islamu. Wybrane struktury”, Polish Journal of the Arts and Culture, Nr 2 (2/2012), s. 27-41.

18. Rezgiu, H., Di Spigno B, Benefits of religious slaughter without stunning for animals and humans, Asidcom Association (03/2010),

http://www.unstunnedhalal.com/datafiles/uploaded/ASIDCOM_report-enefits_of_religious_slaughter%5B1%5D.pdf, (Conclusions), s. 33-34.

19. Shah, Idries, Opowieści derwiszów, przekład Ivonna Nowicka, Kraków 2002 (wybrane opowieści)

20. Szari’ati Ali, Męczeństwo (Hosejn, spadkobierca Adama), w: Irańskie drogi do nowoczesności: Projekty. Idee. Manifesty, red. A. Krasnowolska i in., WUJ, Kraków 2014, s. 209-218.
Efekty uczenia się:

W wyniku przeprowadzonych zajęć student:

[Wiedza]

– zna podstawową terminologię stosowaną w badaniach nad islamem;

– posiada wiadomości z zakresu klasycznej i współczesnej cywilizacji islamu;

– zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji wybranych wytworów kultury w obrębie kultury świata islamu;

– ma podstawową wiedzę o różnych wymiarach kultury i jej związkach z innymi sferami życia społecznego w kontekście kultury muzułmańskiej;

– ma wiedzę ogólną dotyczącą przemian kulturowych w obrębie kultury islamu;

[Umiejętności]

– potrafi rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury muzułmańskiej oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację w kluczu kulturoznawczym;

– potrafi określić rolę poszczególnych podsystemów kultury muzułmańskiej;

– umie samodzielnie zdobywać wiedzę i analizować teksty naukowe z zakresu cywilizacji islamu;

[Kompetencje]

– potrafi współdziałać i pracować w grupie;

– ma świadomość roli muzułmańskiego dziedzictwa kulturowego;

– ma świadomość zachowania postawy szacunku i tolerancji wobec innych tradycji kulturowych;

– potrafi samodzielnie uzupełniać i doskonalić nabytą wiedzę i umiejętności z zakresu cywilizacji islamu;

– rozumie potrzebę rozwijania własnych zainteresowań
Metody i kryteria oceniania:

Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin pisemny

Warunkiem zaliczenia przedmiotu (tj. możliwości podejścia do egzaminu) jest aktywne uczestnictwo w zajęciach, znajomość lektur, zaliczenie trzech testów śródsemestralnych, obecność (dopuszcza się maksymalnie 2 nieobecności, tj. nieobecność na 2 blokach 180’; dodatkowe nieobecności na: kolejnych 2 blokach 180’ = odpowiednio - 5% i -10% (w sumie -15%) oceny egzaminu)

Aktywny udział w zajęciach jest podstawą do podniesienia oceny końcowej o pół stopnia.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/2024" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-01-28
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 60 godzin, 43 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Piotr Kłodkowski
Prowadzący grup: Piotr Kłodkowski, Paulina Niechciał
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ocena wliczana do średniej:

tak
Cele kształcenia:

Celem kursu jest wprowadzenie do cywilizacji islamu (z rozróżnieniem na islam sunnicki i szyicki) i koncentruje się na zagadnieniach związanych z rozwojem kultury i cywilizacji muzułmańskiej od momentu wystąpienia proroka Mahometa na Półwyspie Arabskim po czasy współczesne. Pierwsza część kursu, wprowadzająca, przybliża postać Mahometa, jego posłannictwo, źródła islamu jako religii i cywilizacji, ekspansję islamu oraz jego rozłam i kształtowanie się szyizmu. Druga podejmuje zagadnienia szczegółowe w kontekście świata kultury arabskiej i irańskiej – w tych ramach identyfikowane będą wybrane dobra kulturowe, wartości, idee i postawy, rozwijane i utrwalane w praktyce życia indywidualnego, rodzinnego i społecznego.

Konwersatoryjna forma kursu umożliwi rozwinięcie u studentów umiejętności analizy i interpretacji omawianych zagadnień.
Efekty kształcenia:

W efekcie realizacji kursu student:


[Wiedza]

– zna i rozumie podstawowe metody interpretacji wybranych wytworów kultury w obrębie kultury świata islamu [K_W06+]

– ma uporządkowaną wiedzę ogólną z zakresu klasycznej i współczesnej cywilizacji islamu, w szczególności jej historii, systemu religijnego i porządku prawno-społecznego [K_W07++]

- zna, rozumie i potrafi identyfikować przejawy i znaczenie muzułmańskiego dziedzictwa kulturowego, tożsamości kulturowej oraz ich przemian we współczesnym świecie [K_W08++]

- ma świadomość kompleksowego charakteru symbolicznej kultury islamu w jej historycznych kontekstach, identyfikuje wytwory kultury swoiste dla świata islamu [K_W09++]


[Umiejętności]

– posiada umiejętność rozumienia i interpretowania konkretnych zjawisk właściwych dla kultury i cywilizacji islamu [K_U03+]

– potrafi rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury muzułmańskiej [K_U06+]


[Kompetencje]

– potrafi samodzielnie lub w ramach grupy realizować wyznaczone zadania [K_K02+]

– ma świadomość roli muzułmańskiego dziedzictwa kulturowego [K_K04+]

– rozumie zróżnicowanie i odmienność kulturowej perspektywy przedstawicieli świata islamu [K_K06+]
Wymagania wstępne:

brak
Forma i warunki zaliczenia:

Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin pisemny w formie pytań otwartych.


Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia przedmiotu. Następuje ono na podstawie aktywnego uczestnictwa w zajęciach, znajomości lektur, zaliczenie trzech testów śródsemestralnych, obecności (dopuszcza się maksymalnie 2 nieobecności, tj. nieobecność na 2 blokach 180’; dodatkowe nieobecności na: kolejnych 2 blokach 180’ = odpowiednio - 5% i -5% (w sumie -10%) oceny egzaminu)

Kolejne nieobecności skutkują niezaliczeniem przedmiotu.

Aktywny udział w zajęciach jest podstawą do podniesienia oceny końcowej o pół stopnia.
Metody sprawdzania i kryteria oceny efektów kształcenia uzyskanych przez studentów:

Uzyskana przez studenta wiedza, umiejętności i kompetencje zostaną zweryfikowane na podstawie trzech testów śródsemestralnych oraz egzaminu końcowego.

Znajomość tekstów oraz umiejętność analizy i interpretacji omawianych zjawisk zostanie zweryfikowana podczas dyskusji prowadzonej w trakcie zajęć.
Metody dydaktyczne - słownik:

Metody eksponujące - film
Metody podające - objaśnienie lub wyjaśnienie
Metody podające - prezentacja multimedialna
Metody podające - wykład informacyjny
Metody praktyczne - metoda przewodniego tekstu
Metody problemowe - klasyczna metoda problemowa
Metody problemowe - wykład konwersatoryjny
Metody dydaktyczne:

Metody eksponujące - film

Metody podające - objaśnienie lub wyjaśnienie

Metody podające - prezentacja multimedialna

Metody podające - wykład informacyjny

Metody praktyczne - metoda przewodniego tekstu

Metody problemowe - klasyczna metoda problemowa

Metody problemowe - wykład konwersatoryjny
Bilans punktów ECTS:

Udział w zajęciach:

konwersatorium – 60 h

praca własna studenta:

• lektura tekstów – 30 h

• przygotowanie do testów śródsemestralnych – 15 h

• przygotowanie do egzaminu – 30 h


w sumie: 135 h = 5 pkt ECTS
Wymiar, zasady i forma odbywania praktyk:

nie dotyczy
Sylabus przedmiotu dla studentów rozpoczynających studia od roku akademickiego 19/20 lub później:

Porównawcze studia cywilizacji, studia stacjonarne pierwszego stopnia, rok 2
Skrócony opis:

Kurs stanowi wprowadzenie do cywilizacji islamu (z rozróżnieniem na islam sunnicki i szyicki) i koncentruje się na wybranych zagadnieniach związanych z rozwojem kultury i cywilizacji muzułmańskiej. Kurs przybliża postać Mahometa, jego posłannictwo, źródła islamu jako religii i cywilizacji, ekspansję islamu oraz jego rozłam i kształtowanie się szyizmu. Podejmuje także zagadnienia szczegółowe w kontekście świata kultury arabskiej i irańskiej – w tych ramach identyfikowane są wybrane dobra kulturowe, wartości, idee i postawy, rozwijane i utrwalane w praktyce życia indywidualnego, rodzinnego i społecznego.
Pełny opis:

Wykaz zagadnień realizowanych w formie konwersatorium:

1. Wprowadzenie (terminologia, islam – podstawowe dane statystyczne, kultura arabska a kultura islamu).

2. Arabia Centralna w przededniu wystąpienia Muhammada (położenie geograficzne i topografia Półwyspu Arabskiego, Arabowie północni i Arabowie południowi, struktura społeczna/życie plemienne, wierzenia, kontakty handlowe i wymiana kulturowa).

3. Muhammad (źródła do poznania biografii Mahometa i pierwszych lat islamu, genealogia, dzieciństwo i okres młodzieńczy, hidżra, obszar działalności w Medynie, tzw. kwestia żydowska, wizerunek Mahometa w źródłach wewnętrznych – Mekka vs Medyna, Mahomet w źródłach zewnętrznych).

4. Rozprzestrzenianie się i rozwój islamu (periodyzacja, sukcesja po Mahomecie, przyczyny podbojów, kalif a prorok – zakres władzy, dokonania kalifów prawowiernych, Umajjadzi, Abbasydzi, znaczące dynastie w historii świata arabsko-muzułmańskiego: Umajjadzi w Hiszpanii, Fatymidzi w Afryce Pn. i Egipcie, Seldżucy (kilka dynastii lokalnych), Mamelucy w Egipcie i Syrii, Osmanie, kontakty świata islamu z Zachodem, nahda, przemiany społeczne, polityczne, ekonomiczne i prawno-religijne.

5. Koran i sunna Proroka (gromadzenie i redakcja tekstu koranicznego – tradycja ortodoksyjna, układ materiału, treść, język, styl, Koran jako tekst, Koran jako książka, egzegeza koraniczna – spór o interpretację, tłumaczenia, podważenie tradycji na temat pochodzenia i funkcji Koranu (Christoph Luxenberg oraz odkrycie w Wielkim Meczecie w Sanie), kształtowanie się sunny Proroka, struktura hadisu, treść hadisów, krytyczne opracowywanie hadisów/zbiory kanoniczne, stosunek nauki europejskiej i muzułmańskiej do tradycji Proroka.

6. Prawo muzułmańskie (definicja i podstawowe pojęcia, specyfika prawa muzułmańskiego: źródła prawa muzułmańskiego (pierwszorzędne i drugorzędne), podział prawa, gradacja uczynków, kategorie przestępstw i kar, kształtowanie się prawa muzułmańskiego, prawo muzułmańskie w okresie poklasycznym i współcześnie (dyskusja na temat „otwarcia bram idżtihadu”)

7. Filary islamu (wyznanie wiary, modlitwa, post, jałmużna, pielgrzymka)

8. Dogmaty islamu, koncepcja Boga w islamie (koraniczny obraz Boga i jego relacji z człowiekiem, podstawowe różnice i podobieństwa doktrynalne pomiędzy islamem a chrześcijaństwem na przykładzie katolicyzmu: obraz Boga i człowieka, postać Jezusa, kwestia zbawienia)

9. Sufizm (etymologia nazwy, przyczyny powstania sufizmu, obiektywne źródła sufizmu, rozwój sufizmu (mistycy indywidualni; czas konsolidacji sufizmu; organizowanie się bractw; utrwalanie się sufizmu jako stałego elementu kultury świata islamu), droga sufiego, koncepcja „świętości” (wala) oraz „człowieka doskonałego” (insan kamil), islam „ortodoksyjny” a sufizm: czy sufizm jest „herezją”? (podstawowe różnice a próby pogodzenia)

10. Dżihad (pojęcie dżihadu w Koranie, teorie dżihadu w okresie klasycznym, współczesne stanowiska wobec dżihadu, takfir, męczeństwo)

11. Współczesna myśli muzułmańska XIX i XX wiek (modernizm, fundamentalizm)

12. Islam szyicki (kształtowanie się szyizmu, teologia szyicka, duchowni, szyityzacja Iranu za Safawidów, rozwój szyizmu dwunastkowego w Iranie, ważne miejsca kultowe szyizmu, zajdyci, ismailici)

13. Tradycje muzułmańskie w Azji Centralnej (zróżnicowanie religijne regionu, kultu świętych, tradycje religijne Pasztunów w Afganistanie)

14. Kobieta (postrzeganie kobiety w islamie, strój, przykłady obrzędowości kobiecej, przykłady współczesnej sytuacji kobiet)

15. Cykl życia jednostki (narodziny, obrzezanie, małżeństwo, rozwód, wielożeństwo, szyickie małżeństwa czasowe, śmierć)
Literatura:

Literatura podstawowa (obowiązkowa dla wszystkich studentów)

1. Atiya, N., Khul-khaal. Bransolety Egipcjanek. Pięć kobiet opowiada historie swojego życia, przekład Agnieszka Nowak, Sopot 2008, s. 43-66.

2. Danecki J., Podstawowe wiadomości o islamie, t. I, Warszawa 1997, s. 22-33.

3. Dziekan M.M., Dzieje kultury arabskiej, Warszawa 2008, s. 177-200, 297-310.

4. Dziekan, M.M., Prawo muzułmańskie wczoraj i dziś, [w:] Oblicza współczesnego islamu, red. E. Machut-Mendecka, Warszawa 2003, s. 43-61.

5. Goodwin Godfrey, Prywatny świat kobiet otomańskich, Bellona, Warszawa 2006, rozdz. Sekrety sułtańskiej alkowy, s. 141-174.

6. Ibn Warraq, Dlaczego nie jestem muzułmaninem, Warszawa 2013, s. 135-148.

7. Jessa Paweł, "Przyjaciele Allaha". Kult muzułmańskich świętych w Azji Środkowej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009, rozdz. Kult świętych i przodków w religijności ludowej, s. 56-80.

8. Kłodkowski P., Homo mysticus hinduizmu i islamu, Warszawa 1998, rozdział IV: Mistyczny labirynt islamu - sufizm, s. 144-169, 187-188.

9. Markowski, R., Muzułmańskie pojęcie zbawienia w ujęciu porównawczym z doktryną katolicką, Warszawskie Studia Teologiczne, XVIII (2005), s. 221-232.

10. Markowski, R., Muzułmański obraz Boga i człowieka w kontekście doktryny katolickiej, Warszawskie Studia Teologiczne, XIX (2006), s. 341-352.

11. Mrozek-Dumanowska, Współczesny ruch odnowy islamu. W poszukiwaniu własnej tożsamości kulturowej, Warszawa 2000, s. 19-46.

12. Nasr Seyyed Hossein, Idee i wartości islamu, Pax, Warszawa 1988, rozdz. Sunnizm i szyizm. Szyizm dwunastu imamów i isma’ilism, s. 144-173.

13. Szari’ati Ali, Męczeństwo (Hosejn, spadkobierca Adama), w: Irańskie drogi do nowoczesności: Projekty. Idee. Manifesty, red. A. Krasnowolska i in., WUJ, Kraków 2014, s. 209-218.

Literatura uzupełniająca (dodatkowa dla studentów, którzy chcą rozszerzyć swoją wiedzę w tematyce poruszanej w ramach modułu)

1.Cook, M., Koran, Warszawa 2001.

2.Danecki J., Arabowie, Warszawa 2001.

3.Daftary F., Ismailici. Zarys historii, Warszawa 2008.

4.Gaudefroy-Demombynes M., Narodziny islamu, Warszawa 1988.

5.Hallaq W.B., The Origins and Evolution of Islamic Law, Cambridge University Press 2005.

6. Hammoudi, Abdellah, Pielgrzymka do Mekki, Warszawa 2008.

7. Hauziński J., Irańskie intermezzo, Toruń 2008.

8. Hitti P.K., Dzieje Arabów, Warszawa 1969.

9. Historia Iranu, red. A. Krasnowolska, Wrocław 2010.

10. Jansen J.G., Podwójna natura fundamentalizmu islamskiego, Kraków 2005.

11. Koran, z arabskiego przełożył i komentarzem opatrzył J. Bielawski, Warszawa 1986.

12. Kościelniak, K., Sunna, hadisy i tradycjoniści. Wstęp do tradycji muzułmańskiej, Kraków 2006.

13. Kościelniak K., Dżihad. Święta wojna w islamie, Kraków 2001.

14. Mahomet. Mądrości Proroka, wybrał, przełożył z arabskiego i wstępem opatrzył J. Danecki, Warszawa 1993;

15. Mahomet. O małżeństwie, kupcach i dobrym wychowaniu. Wybór hadisów, wyboru dokonała, przetłumaczyła i wstępem opatrzyła J. Kozłowska, Warszawa 1999.

16. Machut-Mendecka E., Kobieta bez zasłony. Muzułmanka w świetle wiary i kultury, [w:] Być kobietą w Oriencie, red. D. Chmielowska, B. Grafowska, E. Machut-Mendecka, Warszawa 2001, s. 18-33.

17. Machut-Mendecka, E., Współczesna rodzina muzułmańska, [w:] Oblicza współczesnego islamu, red. E. Machut-Mendecka, Warszawa 2003, s. 63-80.

18. Prochwicz-Studnicka B., Teperska-Klasińska M., „Cywilizacja islamu. Wybrane struktury”, Polish Journal of the Arts and Culture, Nr 2 (2/2012), s. 27-58.

19. Schimmel A., Mystical Dimension of Islam, Chapel Hill 1975.

20. Walther W., Kobieta w islamie, Warszawa 1980.

21. Wybrane artykuły z: Encyclopaedia Iranica, red. E. Yarshater, www.iranica.com

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2024/2025" (jeszcze nie rozpoczęty)

Okres: 2024-10-01 - 2025-01-28
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 60 godzin, 43 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Piotr Kłodkowski
Prowadzący grup: Piotr Kłodkowski, Paulina Niechciał
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ocena wliczana do średniej:

tak
Cele kształcenia:

Celem kursu jest wprowadzenie do cywilizacji islamu (z rozróżnieniem na islam sunnicki i szyicki) i koncentruje się na zagadnieniach związanych z rozwojem kultury i cywilizacji muzułmańskiej od momentu wystąpienia proroka Mahometa na Półwyspie Arabskim po czasy współczesne. Pierwsza część kursu, wprowadzająca, przybliża postać Mahometa, jego posłannictwo, źródła islamu jako religii i cywilizacji, ekspansję islamu oraz jego rozłam i kształtowanie się szyizmu. Druga podejmuje zagadnienia szczegółowe w kontekście świata kultury arabskiej i irańskiej – w tych ramach identyfikowane będą wybrane dobra kulturowe, wartości, idee i postawy, rozwijane i utrwalane w praktyce życia indywidualnego, rodzinnego i społecznego.

Konwersatoryjna forma kursu umożliwi rozwinięcie u studentów umiejętności analizy i interpretacji omawianych zagadnień.
Efekty kształcenia:

W efekcie realizacji kursu student:


[Wiedza]

– zna i rozumie podstawowe metody interpretacji wybranych wytworów kultury w obrębie kultury świata islamu [K_W06+]

– ma uporządkowaną wiedzę ogólną z zakresu klasycznej i współczesnej cywilizacji islamu, w szczególności jej historii, systemu religijnego i porządku prawno-społecznego [K_W07++]

- zna, rozumie i potrafi identyfikować przejawy i znaczenie muzułmańskiego dziedzictwa kulturowego, tożsamości kulturowej oraz ich przemian we współczesnym świecie [K_W08++]

- ma świadomość kompleksowego charakteru symbolicznej kultury islamu w jej historycznych kontekstach, identyfikuje wytwory kultury swoiste dla świata islamu [K_W09++]


[Umiejętności]

– posiada umiejętność rozumienia i interpretowania konkretnych zjawisk właściwych dla kultury i cywilizacji islamu [K_U03+]

– potrafi rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury muzułmańskiej [K_U06+]


[Kompetencje]

– potrafi samodzielnie lub w ramach grupy realizować wyznaczone zadania [K_K02+]

– ma świadomość roli muzułmańskiego dziedzictwa kulturowego [K_K04+]

– rozumie zróżnicowanie i odmienność kulturowej perspektywy przedstawicieli świata islamu [K_K06+]
Wymagania wstępne:

brak
Forma i warunki zaliczenia:

Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin pisemny w formie pytań otwartych.


Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia przedmiotu. Następuje ono na podstawie aktywnego uczestnictwa w zajęciach, znajomości lektur, zaliczenie trzech testów śródsemestralnych, obecności (dopuszcza się maksymalnie 2 nieobecności, tj. nieobecność na 2 blokach 180’; dodatkowe nieobecności na: kolejnych 2 blokach 180’ = odpowiednio - 5% i -5% (w sumie -10%) oceny egzaminu)

Kolejne nieobecności skutkują niezaliczeniem przedmiotu.

Aktywny udział w zajęciach jest podstawą do podniesienia oceny końcowej o pół stopnia.
Metody sprawdzania i kryteria oceny efektów kształcenia uzyskanych przez studentów:

Uzyskana przez studenta wiedza, umiejętności i kompetencje zostaną zweryfikowane na podstawie trzech testów śródsemestralnych oraz egzaminu końcowego.

Znajomość tekstów oraz umiejętność analizy i interpretacji omawianych zjawisk zostanie zweryfikowana podczas dyskusji prowadzonej w trakcie zajęć.
Metody dydaktyczne - słownik:

Metody eksponujące - film
Metody podające - objaśnienie lub wyjaśnienie
Metody podające - prezentacja multimedialna
Metody podające - wykład informacyjny
Metody praktyczne - metoda przewodniego tekstu
Metody problemowe - klasyczna metoda problemowa
Metody problemowe - wykład konwersatoryjny
Metody dydaktyczne:

Metody eksponujące - film

Metody podające - objaśnienie lub wyjaśnienie

Metody podające - prezentacja multimedialna

Metody podające - wykład informacyjny

Metody praktyczne - metoda przewodniego tekstu

Metody problemowe - klasyczna metoda problemowa

Metody problemowe - wykład konwersatoryjny
Bilans punktów ECTS:

Udział w zajęciach:

konwersatorium – 60 h

praca własna studenta:

• lektura tekstów – 30 h

• przygotowanie do testów śródsemestralnych – 15 h

• przygotowanie do egzaminu – 30 h


w sumie: 135 h = 5 pkt ECTS
Wymiar, zasady i forma odbywania praktyk:

nie dotyczy
Sylabus przedmiotu dla studentów rozpoczynających studia od roku akademickiego 19/20 lub później:

Porównawcze studia cywilizacji, studia stacjonarne pierwszego stopnia, rok 2
Skrócony opis:

Kurs stanowi wprowadzenie do cywilizacji islamu (z rozróżnieniem na islam sunnicki i szyicki) i koncentruje się na wybranych zagadnieniach związanych z rozwojem kultury i cywilizacji muzułmańskiej. Kurs przybliża postać Mahometa, jego posłannictwo, źródła islamu jako religii i cywilizacji, ekspansję islamu oraz jego rozłam i kształtowanie się szyizmu. Podejmuje także zagadnienia szczegółowe w kontekście świata kultury arabskiej i irańskiej – w tych ramach identyfikowane są wybrane dobra kulturowe, wartości, idee i postawy, rozwijane i utrwalane w praktyce życia indywidualnego, rodzinnego i społecznego.
Pełny opis:

Wykaz zagadnień realizowanych w formie konwersatorium:

1. Wprowadzenie (terminologia, islam – podstawowe dane statystyczne, kultura arabska a kultura islamu).

2. Arabia Centralna w przededniu wystąpienia Muhammada (położenie geograficzne i topografia Półwyspu Arabskiego, Arabowie północni i Arabowie południowi, struktura społeczna/życie plemienne, wierzenia, kontakty handlowe i wymiana kulturowa).

3. Muhammad (źródła do poznania biografii Mahometa i pierwszych lat islamu, genealogia, dzieciństwo i okres młodzieńczy, hidżra, obszar działalności w Medynie, tzw. kwestia żydowska, wizerunek Mahometa w źródłach wewnętrznych – Mekka vs Medyna, Mahomet w źródłach zewnętrznych).

4. Rozprzestrzenianie się i rozwój islamu (periodyzacja, sukcesja po Mahomecie, przyczyny podbojów, kalif a prorok – zakres władzy, dokonania kalifów prawowiernych, Umajjadzi, Abbasydzi, znaczące dynastie w historii świata arabsko-muzułmańskiego: Umajjadzi w Hiszpanii, Fatymidzi w Afryce Pn. i Egipcie, Seldżucy (kilka dynastii lokalnych), Mamelucy w Egipcie i Syrii, Osmanie, kontakty świata islamu z Zachodem, nahda, przemiany społeczne, polityczne, ekonomiczne i prawno-religijne.

5. Koran i sunna Proroka (gromadzenie i redakcja tekstu koranicznego – tradycja ortodoksyjna, układ materiału, treść, język, styl, Koran jako tekst, Koran jako książka, egzegeza koraniczna – spór o interpretację, tłumaczenia, podważenie tradycji na temat pochodzenia i funkcji Koranu (Christoph Luxenberg oraz odkrycie w Wielkim Meczecie w Sanie), kształtowanie się sunny Proroka, struktura hadisu, treść hadisów, krytyczne opracowywanie hadisów/zbiory kanoniczne, stosunek nauki europejskiej i muzułmańskiej do tradycji Proroka.

6. Prawo muzułmańskie (definicja i podstawowe pojęcia, specyfika prawa muzułmańskiego: źródła prawa muzułmańskiego (pierwszorzędne i drugorzędne), podział prawa, gradacja uczynków, kategorie przestępstw i kar, kształtowanie się prawa muzułmańskiego, prawo muzułmańskie w okresie poklasycznym i współcześnie (dyskusja na temat „otwarcia bram idżtihadu”)

7. Filary islamu (wyznanie wiary, modlitwa, post, jałmużna, pielgrzymka)

8. Dogmaty islamu, koncepcja Boga w islamie (koraniczny obraz Boga i jego relacji z człowiekiem, podstawowe różnice i podobieństwa doktrynalne pomiędzy islamem a chrześcijaństwem na przykładzie katolicyzmu: obraz Boga i człowieka, postać Jezusa, kwestia zbawienia)

9. Sufizm (etymologia nazwy, przyczyny powstania sufizmu, obiektywne źródła sufizmu, rozwój sufizmu (mistycy indywidualni; czas konsolidacji sufizmu; organizowanie się bractw; utrwalanie się sufizmu jako stałego elementu kultury świata islamu), droga sufiego, koncepcja „świętości” (wala) oraz „człowieka doskonałego” (insan kamil), islam „ortodoksyjny” a sufizm: czy sufizm jest „herezją”? (podstawowe różnice a próby pogodzenia)

10. Dżihad (pojęcie dżihadu w Koranie, teorie dżihadu w okresie klasycznym, współczesne stanowiska wobec dżihadu, takfir, męczeństwo)

11. Współczesna myśli muzułmańska XIX i XX wiek (modernizm, fundamentalizm)

12. Islam szyicki (kształtowanie się szyizmu, teologia szyicka, duchowni, szyityzacja Iranu za Safawidów, rozwój szyizmu dwunastkowego w Iranie, ważne miejsca kultowe szyizmu, zajdyci, ismailici)

13. Tradycje muzułmańskie w Azji Centralnej (zróżnicowanie religijne regionu, kultu świętych, tradycje religijne Pasztunów w Afganistanie)

14. Kobieta (postrzeganie kobiety w islamie, strój, przykłady obrzędowości kobiecej, przykłady współczesnej sytuacji kobiet)

15. Cykl życia jednostki (narodziny, obrzezanie, małżeństwo, rozwód, wielożeństwo, szyickie małżeństwa czasowe, śmierć)
Literatura:

Literatura podstawowa (obowiązkowa dla wszystkich studentów)

1. Atiya, N., Khul-khaal. Bransolety Egipcjanek. Pięć kobiet opowiada historie swojego życia, przekład Agnieszka Nowak, Sopot 2008, s. 43-66.

2. Danecki J., Podstawowe wiadomości o islamie, t. I, Warszawa 1997, s. 22-33.

3. Dziekan M.M., Dzieje kultury arabskiej, Warszawa 2008, s. 177-200, 297-310.

4. Dziekan, M.M., Prawo muzułmańskie wczoraj i dziś, [w:] Oblicza współczesnego islamu, red. E. Machut-Mendecka, Warszawa 2003, s. 43-61.

5. Goodwin Godfrey, Prywatny świat kobiet otomańskich, Bellona, Warszawa 2006, rozdz. Sekrety sułtańskiej alkowy, s. 141-174.

6. Ibn Warraq, Dlaczego nie jestem muzułmaninem, Warszawa 2013, s. 135-148.

7. Jessa Paweł, "Przyjaciele Allaha". Kult muzułmańskich świętych w Azji Środkowej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009, rozdz. Kult świętych i przodków w religijności ludowej, s. 56-80.

8. Kłodkowski P., Homo mysticus hinduizmu i islamu, Warszawa 1998, rozdział IV: Mistyczny labirynt islamu - sufizm, s. 144-169, 187-188.

9. Markowski, R., Muzułmańskie pojęcie zbawienia w ujęciu porównawczym z doktryną katolicką, Warszawskie Studia Teologiczne, XVIII (2005), s. 221-232.

10. Markowski, R., Muzułmański obraz Boga i człowieka w kontekście doktryny katolickiej, Warszawskie Studia Teologiczne, XIX (2006), s. 341-352.

11. Mrozek-Dumanowska, Współczesny ruch odnowy islamu. W poszukiwaniu własnej tożsamości kulturowej, Warszawa 2000, s. 19-46.

12. Nasr Seyyed Hossein, Idee i wartości islamu, Pax, Warszawa 1988, rozdz. Sunnizm i szyizm. Szyizm dwunastu imamów i isma’ilism, s. 144-173.

13. Szari’ati Ali, Męczeństwo (Hosejn, spadkobierca Adama), w: Irańskie drogi do nowoczesności: Projekty. Idee. Manifesty, red. A. Krasnowolska i in., WUJ, Kraków 2014, s. 209-218.

Literatura uzupełniająca (dodatkowa dla studentów, którzy chcą rozszerzyć swoją wiedzę w tematyce poruszanej w ramach modułu)

1.Cook, M., Koran, Warszawa 2001.

2.Danecki J., Arabowie, Warszawa 2001.

3.Daftary F., Ismailici. Zarys historii, Warszawa 2008.

4.Gaudefroy-Demombynes M., Narodziny islamu, Warszawa 1988.

5.Hallaq W.B., The Origins and Evolution of Islamic Law, Cambridge University Press 2005.

6. Hammoudi, Abdellah, Pielgrzymka do Mekki, Warszawa 2008.

7. Hauziński J., Irańskie intermezzo, Toruń 2008.

8. Hitti P.K., Dzieje Arabów, Warszawa 1969.

9. Historia Iranu, red. A. Krasnowolska, Wrocław 2010.

10. Jansen J.G., Podwójna natura fundamentalizmu islamskiego, Kraków 2005.

11. Koran, z arabskiego przełożył i komentarzem opatrzył J. Bielawski, Warszawa 1986.

12. Kościelniak, K., Sunna, hadisy i tradycjoniści. Wstęp do tradycji muzułmańskiej, Kraków 2006.

13. Kościelniak K., Dżihad. Święta wojna w islamie, Kraków 2001.

14. Mahomet. Mądrości Proroka, wybrał, przełożył z arabskiego i wstępem opatrzył J. Danecki, Warszawa 1993;

15. Mahomet. O małżeństwie, kupcach i dobrym wychowaniu. Wybór hadisów, wyboru dokonała, przetłumaczyła i wstępem opatrzyła J. Kozłowska, Warszawa 1999.

16. Machut-Mendecka E., Kobieta bez zasłony. Muzułmanka w świetle wiary i kultury, [w:] Być kobietą w Oriencie, red. D. Chmielowska, B. Grafowska, E. Machut-Mendecka, Warszawa 2001, s. 18-33.

17. Machut-Mendecka, E., Współczesna rodzina muzułmańska, [w:] Oblicza współczesnego islamu, red. E. Machut-Mendecka, Warszawa 2003, s. 63-80.

18. Prochwicz-Studnicka B., Teperska-Klasińska M., „Cywilizacja islamu. Wybrane struktury”, Polish Journal of the Arts and Culture, Nr 2 (2/2012), s. 27-58.

19. Schimmel A., Mystical Dimension of Islam, Chapel Hill 1975.

20. Walther W., Kobieta w islamie, Warszawa 1980.

21. Wybrane artykuły z: Encyclopaedia Iranica, red. E. Yarshater, www.iranica.com
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.
ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków https://www.uj.edu.pl kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.0.4.0 usosweb12a