Dzieje Żydów w wiekach średnich

Na wykładach zostaną przedstawione szeroko pojęte dzieje i kultura Żydów w Europie, Azji i Afryce w okresie wieków średnich ze szczególnym uwzględnieniem Europy Środkowo-Wschodniej (w tym ziem polskich). Zostaną opisane: osadnictwo, demografia, status prawny, działalność ekonomiczna i kulturalna Żydów na omawianym terenie oraz struktura organizacyjna gmin żydowskich, ich wybrane dzieje z terenu ziem polskich i Rusi, także przejawy antyjudaizmu, legendy dotyczące Żydów, architektura synagogalna i cmentarze żydowskie, wreszcie stosunek do Żydów władz państwowych, duchowieństwa i innych warstw społecznych, w tym m.in. profesorów uniwersytetów. Zostaną również omówione najwybitniejsze postaci świata żydowskiego (w tym m.in. wybitni podróżnicy) oraz ich utwory.

Na wykładach zostaną przedstawione szeroko pojęte dzieje i kultura Żydów w Europie, Azji i Afryce w okresie wieków średnich ze szczególnym uwzględnieniem Europy Środkowo-Wschodniej (w tym ziem polskich). Zostaną opisane: osadnictwo, demografia, status prawny, działalność ekonomiczna i kulturalna Żydów na omawianym terenie oraz struktura organizacyjna gmin żydowskich, ich wybrane dzieje z terenu ziem polskich i Rusi, także przejawy antyjudaizmu, legendy dotyczące Żydów, architektura synagogalna i cmentarze żydowskie, wreszcie stosunek do Żydów władz państwowych, duchowieństwa i innych warstw społecznych, w tym m.in. profesorów uniwersytetów. Zostaną również omówione najwybitniejsze postaci świata żydowskiego (w tym m.in. wybitni podróżnicy) oraz ich utwory.

Literatura podstawowa:

Battenberg Friedrich: Żydzi w Europie. Proces rozwoju mniejszości żydowskiej w nieżydowskim środowisku Europy 1650-1933. Wrocław-Warszawa-Kraków 2008 (do s. 147).

Léon Poliakov, Historia antysemityzmu, t. I, Kraków 2008,

S.Schama, Historia Żydów od 1000 r. p.n.e. do 1492 r. n.e., Poznań 2016

Zaremska Hanna: Żydzi w średniowiecznej Polsce. Gmina krakowska, Warszawa 2011.

Literatura uzupełniająca:

I. Świat.

Atlas historyczny świata. Red. Józef Wolski. Warszawa 1974.

Abrahams Israel: Życie codzienne Żydów w średniowieczu. Warszawa 1996.

Attali Jacques: Żydzi, świat, pieniądze. Warszawa 2003.

Bałaban Majer: Historja i literatura żydowska ze szczególnym uwzględnieniem historji Żydów w Polsce. T. 2. Lwów-Warszawa-Kraków 1925.

Maristella Botticini, Zvi Eckstein, Garstka wybranych. Jak edukacja ukształtowała dzieje Żydów 70-1492, Kraków 2014

Chelini Jean, Dzieje religijności w Europie Zachodniej w średniowieczu, Warszawa 1996.

Citati Pietro: Izrael i islam. Warszawa 2006 (wybrane rozdziały).

Dahan Gilbert, Intelektualiści chrześcijańscy wobec Żydów w średniowieczu, wyd. polskie, Kęty 2020

Dudek Jarosław, Chazarowie. Polityka-kultura-religia, VII-XI wiek, Warszawa 2016

Dulska Anna Katarzyna, Diaspora żydowska na Bliskim Wschodzie oczami sefardyjskiego podróżnika Beniamina z Tudeli, Kraków 2015

François de Fontette: Historia antysemityzmu. Wrocław 1992.

Gilbert Martin: Atlas historii Żydów. Kryspinów [1998].

Graetz Heinrich: Historia Żydów. Warszawa 1929 (reprint: Kraków 1990; t. 2-3)

Horoszewicz Michał: Przez dwa millenia do rzymskiej synagogi. Szkice o ewolucji postawy Kościoła katolickiego wobec Żydów i judaizmu. Warszawa 2001.

Pilarczyk Krzysztof: Literatura żydowska od epoki biblijnej do haskali. Kraków 2006.

Kamen Henry, Inkwizycja hiszpańska, Warszawa 2005

Poliakov Léon: Historia antysemityzmu. T. 1. Epoka wiary. Kraków 2008 (wybrane rozdziały).

Stypuła Łukasz, Keter malchut Szlomo ibn Gabirola, Kraków 2013

Tokarska-Bakir Joanna: Legendy o krwi. Antropologia przesądu. Warszawa 2008. (Fragmenty).

Trachtenberg Joshua: Diabeł i Żydzi. Średniowieczna koncepcja Żyda w współczesny antysemityzm. Gdynia 1997.

Unterman Alan: Encyklopedia tradycji i legend żydowskich. Warszawa 1994.

Wigoder Geoffrey: Słownik biograficzny Żydów. Warszawa 1998.

Winowski Leszek: Innowiercy w poglądach uczonych zachodniego chrześcijaństwa XIII-XIV wieku. Wrocław 1985.

Zaremska Hanna: Żydzi w średniowiecznej Europie Środkowej: w Czechach, Polsce i na Węgrzech. Poznań 2005.

Literatura obcojęzyczna:

A History of the Jewish People. Ed. by H. H. Ben-Sasson. Cambridge, Massachusetts 1997 (wybrane rozdziały).

Haim Beinart, Atlas of Medieval Jewish History, Jerusalem 1992

• R. Chazan, The Jews of Medieval Western Christendom 1000-1500, Cambridge 2006

• Chazan Robert, Medieval Stereotypes and Modern Antisemitism, Berkley 1997.

• Cohen Jeremy, Living Letters of the Law: Ideas of the Jew in Medieval Christianity, University of California Press: Berkley and Los Angeles 1999.

• Cohen Mark R., Under Crescent and Cross. The Jews in the Middle Ages, Princeton, NJ: Princeton UP, 1994.

• Grayzel Salomon, The Church and the Jews in XIII century, 1933

• Katz Jacob, Exclusiveness and Tolerance. Studies in Jewish-Gentiles Relations in Medieval and Modern Times, London 1961.

• Maccoby Hyam, Judaism on Trial. Jewish-Christian Disputations in the Middle Ages, [różne wydania]

Rubin Miri, Gentile tales : the narrative assault on late medieval Jews, London 1999

Sharf Andrew: Byzantine Jewry from Justinian to the Fourth Crusade. London 1971 Routledge & Kegan Paul, ss. 239 (The Littman Library of Jewish Civilization).

II. Polska.

Bałaban Majer: Historia Żydów w Krakowie i na Kazimierzu. T. 1: 1304-1655. Kraków 1931. (reprint: Kraków 1991).

Drabina Jan: Religie na ziemiach Polski i Litwy w średniowieczu. Kraków 1989.

Fijałkowski Paweł: Początki obecności Żydów w Polsce (X-XIII wiek). [w:] Studia z dziejów Żydów w Polsce. T. 1. Warszawa 1995.

Goliński Mateusz: Wrocławskie spisy zastawów, długów i mienia żydowskiego z 1453 roku. Studium z historii kredytu i kultury materialnej. Wrocław 2006.

Grodecki Roman: Dzieje Żydów w Polsce do końca XIV wieku. [W:] tegoż: Polska piastowska, pisma pośmiertne, oprac. J. Wyrozumski. Warszawa 1969.

Kupfer Franciszek, Lewicki Tadeusz: Źródła hebrajskie do dziejów Słowian i niektórych ludów środkowej Europy. Wrocław-Warszawa 1956.

Litman Jacob: The economic role of Jews in Medieval Poland. Lanham 1984.