Wiedza o literaturze XIX wieku

Zajęcia poświęcone są literaturze XIX wieku i związanymi z nią zagadnieniami: romantyzmem europejskim, powieścią realistyczną, dekadentyzmem, początkami literatury modernistycznej.

Celem przedmiotu jest wprowadzenie studentów w podstawowe zagadnienia z historii literatury XIX wieku, z uwzględnieniem kontekstu historycznego oraz ideowego, a także zapoznanie z pojęciami z zakresu historii i teorii literatury, ważnymi zwłaszcza dla literatury XIX wieku (romantyzm, realizm, powieść realistyczna, naturalizm, dekadencja etc.). Efektem jest nabycie przez studenta umiejętności swobodnego poruszania się w obszarze europejskiej literatury, poszerzenie jego humanistycznej edukacji, zaznajomienie się z najważniejszymi dziełami literackimi stanowiącymi kanon dziewiętnastowiecznej literatury.

1. Narodziny nowoczesnej antropologii

Literatura podstawowa:

T. Burek, Esej o literaturze XIX wieku [w:] Tenże, Dalej aktualne, Warszawa 1973.

I. Dobrzycka, Kształtowanie się twórczości Byrona, Wrocław 1963 (tu: rozdz. Manfred)

W. Szturc, Faust. Człowiek faustyczny [w:] Faust Goethego. Ku antropologii romantycznej, Kraków 1995.

W. Szturc, Od legendy do mitu [w:] Faust Goethego. Ku antropologii romantycznej, Kraków 1995.

S. Melkowski, Dwudziestowieczna powieść europejska w kręgu faustycznych problemów: Michał Bułhakow Mistrz i Małgorzata, Tomasz Mann Doktor Faustus, Jarosław Iwaszkiewicz Sława i chwała [w:] Postacie i motywy faustyczne w literaturze polskiej, red. H. Krukowska i J. Ławskiego Białystok 1999, T. 2

2. Nuda romantyczna

Literatura podstawowa:

R. de Chateaubriand, Rene

Kilka dni z życia Obłomowa (1979) – reż. N. Michałkow

Literatura uzupełniająca:

Wstęp [w:] R. de Chateaubriand, Rene, Wrocław 1964.

M. A. Dobrolubow, Co to jest obłomowszczyzna? (http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=5718&s=1)

I. Turgieniew, Hamlet i Don Kichot, tłum. M. Bohun, „Przegląd Polityczny“ 2003, nr 60.(http://www.szkolaczytania.org.pl/news/hamlet-i-don-kichot)

R. Łużny, Wstęp [w:] A. Puszkin, Eugeniusz Oniegin. Romans wierszem, Wrocław 1970.

W. Szturc, Ironia romantyczna. Pojęcie, granice i poetyka, Warszawa 1992 (tu: Pojęcie ironii romantycznej, s. 67-75)

W. Sztuc, 8 szkiców o ironii (tu: Don Juan Byrona i Beniowski Słowackiego. Ironia jako principium poematu dygresyjnego)

P. Łaguna, Ironia jako postawa i jako wyraz, Kraków 1984, s. 63-86.

3/4 Korzenie literatury popularnej

Literatura podstawowa:

E. A. Poe, Skradziony list, Zabójstwo przy Rue Morgue, William Wilson

E.T.A. Hoffmann – Piskun

Literatura uzupełniająca:

R. Caillois, Powieść kryminalna, czyli intelekt opuszcza świat... [w:] Tenże, Odpowiedzialność i styl. Eseje, wyb. M. Żurowski, tłum. zbiorowe, Warszawa 1967 .

E. Zarych, Fantastyka w utworach E. T. A. Hoffmanna, „Teksty Drugie” 1998, nr 5 (53), 53-77.

Słownik literatury popularnej, red. T. Żabski, Wrocław 1997 (hasła dotyczące literatury XIX-wiecznej)

T. Mackiewicz, Zagadka czy tajemnica? Z problematyki opowiadań detektywistycznych Poego [w:] E. A. Poe. Klasyk grozy i perwersji – i nie tylko, red. E. Kasperski, Ż. Nalewajk, Warszawa 2009.

F. Lyra, Edgar Allan Poe, Warszawa 1973

5. Powieść dojrzałego realizmu

Literatura podstawowa:

H. Balzac, Eugenia Grandet

Literatura uzupełniająca:

Philippe van Tieghem, Teorie realizmu i naturalizmu [w:] Tenże, Główne doktryny literackie we Francji. Od Plejady do surrealizmu, tłum. M. Wodzyńska, E. Maszewska, Warszawa 1971.

Naomi Schor, „Eugenia Grandet”: lustra i melancholia, „Pamiętnik Literacki” 2009, nr 100/4, s. 99-112.

A. Martuszewska, Poetyka polskiej powieści dojrzałego realizmu (1876-1895), Wrocław 1977.

H. Markiewicz, Antynomie powieści realistycznej XIX wieku [w:] Przekroje i zbliżenia dawne i nowe. Rozprawy i szkice historycznoliterackie, Warszawa 1967.

H. Markiewicz, Realizm, naturalizm, typowość [w:] Tenże, Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1980.

6. Wymiary realizmu powieściowego

Literatura podstawowa:

G. Flaubert, Pani Bovary

Literatura uzupełniająca:

V. Nabokow, Wykłady o literaturze, tłum. Z. Batko, Warszawa 2000, s. 184-244.

A. Thibaudet, Pani Bovary [w:] Sztuka interpretacji, t. 1, red. i oprac. H. Markiewicz, Warszawa 1971.

K. Szczuka, Nuda buduaru [w:] Taże, Kopciuszek, Frankenstein i inne. Feminizm wobec mitu, Kraków 2001, s.103-121.

M. Janion, Projekt krytyki fantazmatycznej, Warszawa 1991, s. 44-50.

R. Girard, Pragnienie trójkątne [w:] Tenże, Prawda powieściowa i kłamstwo romantyczne, Warszawa 2001, s. 7-57.

7. Przemiany formy powieściowej – powieść polifoniczna

Literatura podstawowa:

F. Dostojewski, Biesy

Literatura uzupełniająca:

M. Bachtin, Bohater i pozycja autora wobec bohatera [w:] Tegoż, Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970.

Bachtin [w:] Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006.

A. Camus, Mit Syzyfa, Warszawa 2001, s. 178-185.

M. Bachtin, Słowo w poezji, słowo w prozie, [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M. P. Markowski, Kraków 2006.

M. Głowiński, O intertekstualności, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 4

R. Przybylski, Dostojewski i "Przeklęte problemy", Warszawa 2010.

L. Szestov, Dostojewski i Nietzsche. Filozofia tragedii, s. 225-251.

8. Naturalizm w dramacie

Literatura podstawowa:

H. Ibsen, Dom lalki

Literatura uzupełniająca:

J. L. Styan, Współczesny dramat, Wrocław 1997, s.

G. Matuszek, Naturalistyczne dramaty, Kraków 2001, s. 54-144.

J. Kott, Kamienny potok, Warszawa 1991, s. 49-91.

9. Oscar Wilde i fin de siecle

Literatura podstawowa:

O. Wilde, Portret Doriana Graya

Literatura uzupełniająca:

B. Sadkowska, Homo dandys, „Miesięcznik Literacki" 1972, nr 8.

M. Podraza-Kwiatkowska, Bóg, ofiara, clown czy psychopata? O roli artysty na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Taże, Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski, Kraków 1994, s. 289-308.

O. Wilde, Krytyk jako artysta [w:] Tenże, Eseje, opowiadania, bajki, poematy prozą, Warszawa 1957.

A. Osęka, Mitologie artysty, Warszawa 1975.

10. Przełom modernistyczny (1)

Literatura podstawowa:

T. Mann, Śmierć w Wenecji

Literatura uzupełniająca:

A. Burzyńska, M. P. Markowski, Teorie literatury XX wieku, Podręcznik, Kraków 2006, s. 47-73 (tu: Psychoanaliza).

A. Rogalski, Tomasz Mann. Dzieje rozwoju osobowości twórczej, Warszawa 1975, s. 76-96.

Tschol-Za Kim, Funkcje mityczne we wczesnych utworach Tomasza Manna, tłum. B. Tarnas [w:] Tomasz Mann w oczach krytyki światowej red. A. Rogalski, Warszawa 1975.

M. Podraza-Kwiatkowska, Bóg, ofiara, clown czy psychopata? O roli artysty na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Taże, Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski, Kraków 1994, s. 289-308.

11. Przełom modernistyczny (2)

Literatura podstawowa:

M. Proust, W poszukiwaniu straconego czasu, t. 1: W stronę Swanna

Literatura przedmiotu:

J. Błoński, Widzieć jasno w zachwyceniu, Kraków 1985, s. 10-33.

V. Nabokow, Wykłady o literaturze, tłum. Z. Batko, Warszawa 2000, s. 279-325

G. Genette, Proust jako palimpsest, tłum. W. Błońska [w:] Proust w oczach krytyki światowej, oprac. i red. J. Błoński, Warszawa 1970.

G. Poulet, Czas u Prousta [w:] Sztuka Interpretacji, oprac. H. Markiewicz, t. II., Wrocław 1971.

J. Domagalski, Proust w literaturze polskiej, Warszawa 1995.