Literatury słowiańskie w ujęciu porównawczym [WF-IFS-IIST-1.2.5L] Semestr letni 2020/2021
Wykład, grupa nr 1

Literatury starsze:

Wybór tekstów z antologii:

A. Naumow, Pasterze wiernych Słowian: Święci Cyryl i Metody, Kraków 1985; Dubrownicka poezja miłosna, wybór i wstęp J. Rapacka, Warszawa 1989; Dar słowa. Ze starej literatury serbskiej, red. A. Naumow, Łódź 1984; Słowo o Bogu i człowieku. Myśl religijna Słowian Wschodnich doby staroruskiej, oprac. R. Łużny, Kraków 1995 lub: W. Mokry, Od Iłariona do Skoworody, Kraków 1996; Antologia poezji słowackiej, Warszawa 1981 (do J. Kollara); Siedem niebios i ziemia. Antologia dawnej prozy bułgarskiej, wybór T. Dąbek-Wirgowa, Warszawa 1983.

Opracowania:

Dzieje literatur europejskich, red. W. Floryan, cz. 1 i 2 tomu III, Warszawa 1991; I. Goleniszczew-Kutuzow, Odrodzenie włoskie i literatury słowiańskie; E. Angyal, Świat słowiańskiego baroku, Warszawa 1972; J. Rapacka, Dawna literatura serbska i dawna literatura chorwacka, Warszawa 1993; W. Jakubowski, R. Łużny, Wstęp [w:] Literatura staroruska wiek XI-XVII.Antologia, Warszawa 1971; W. Mokry, Wstęp [w:] Od Iłariona do Skoworody, Kraków 1996; Historia literatury rosyjskiej, red. M. Jakóbiec, t. I (do s.335), Warszawa 1976.

Literatury XIX wieku:

Teksty:

Literatura rosyjska (obowiązują najmniej 4 utwory, w nawiasach pozycje alternatywne):

1. A. Puszkin, Eugeniusz Oniegin /Dama Pikowa; Córka kapitana/; 2. M. Lermontow, Demon /Bohater naszych czasów/; 3. N. Gogol, Martwe dusze /Rewizor; Płaszcz/; 4. I. Turgieniew, Ojcowie i dzieci /Szlacheckie gniazdo/; 5. L. Tołstoj, Wojna i pokój /Anna Karenina; Śmierć Iwana Ilicza/; 6. A. Czechow, Wybór opowiadań /Wiśniowy sad; Trzy siostry/; 7. F. Dostojewski, Zbrodnia i kara /Bracia Karamazow; Idiota; Biesy/

Literatura ukraińska (przynajmniej jeden utwór):

1. T. Szewczenko, Kobziarz; 2. I. Franko, wybr. Opowiadania (można też skorzystać z opracowania S. Kozaka, Ukraińscy spiskowcy i mesjaniści)

Literatura czeska (obowiązują co najmniej trzy utwory):

1. J. Kollár, fragm. Córa Sławy; 2. K. H.Mácha, Maj; 3. B. Němcová, Babunia; 4. J. Zeyer, Jan Maria Plojhar; 5. J. Vrchlický, Wybór poezji (10 wierszy); 6. A. Jirásek, Psiogłowcy /Mroki/

Literatura słowacka (co najmniej dwa utwory):

1. A. Sládkovič, Marina; 2. O. P. Hviezdoslav, Wybór wierszy; 3. H. Vajanský, Wybór opowiadań /Sucha latorośl/; 4. M. Kukučin, Wybór opowiadań (przynajmniej dwa); 5. J. Jesenský, wybrane opowiadania z: Bal maskowy i in opowiadania.

Literatura bułgarska (co najmniej dwa utwory):

1. I. Wazow, Pod jarzmem lub L. Karawełow, Bułgarzy dawnych czasów; 2. P. Sławejkow, Wybór poezji; 3. A. Konstantinow, Baj Ganio [w:] Biała jaskółka. Antologia opowiadań bułgarskich XIX i XX wieku, wybór W.Gałązka, Katowice, 1982.

Literatura chorwacka (co najmniej dwa utwory):

1. I. Mažuranić, Śmierć Smail-agi Czengicia; 2. A. Šenoa, Córka złotnika /Bunt chłopów/; 3. I. Vojnović, Trylogia dubrownicka

Literatura serbska (obydwa utwory):

1. Petar II Petrović Njegoš, Górski wieniec (fragm) /wyd. BN/; 2. A. Sremac, Pop Cyryl i pop Spirydion

Literatura słoweńska (przynajmniej jeden utwór):

1. F. Prešeren, wybór wierszy; 2. I. Tavčar, Kronika rodu Khallanów

OPRACOWANIA ZALECANE:

Zalecane jest zapoznanie się z wybranymi artykułami w: Interpretacja literacka na terenie zachodniej i południowej Słowiańszczyzny. Antologia pod red. M. Dąbrowskiej-Partyki, Kraków 1981 (t. 1 i 2) oraz skorzystanie z opracowań poszczególnych literatur kierunkowych. Pozostałe pozycje:

R. Picchio, Studia z Filologii słowiańskiej i polskiej (zwłaszcza Slavia orthodoxa i Slavia romana) /w:/ Rozprawy Wydziału Filologicznego PAU, t. LXXII, Kraków 1999; J. Magnuszewski, Literatura polska w kręgu literatur słowiańskich (zwł. cz. I), Wrocław- War... 1993; J. Rapacka, Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosłowiańskiej, Warszawa 1995; D. Gil, Prawosławie. Historia. Naród. Miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków 2005; E.R. Curtius, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, Kraków 1997; J. Stradomski, Spory o „wiarę grecką” w dawnej Rzeczypospolitej, Kraków 2003; Symbioza kultur słowiańskich i niesłowiańskich w Europie Środkowej, red. M. Bobrownicka, Kraków 1996; M. Bobrownicka, Narkotyk mitu. Szkice o świadomości narodowej i kulturowej Słowian zachodnich i południowych, Kraków 1995; M. Bobrownicka, Patologie tożsamości narodowej w postkomunistycznych krajach słowiańskich, Kraków 2006; W. Gałązka, Oswajanie skorpionów. Szkice o literaturze bułgarskiej, Kraków 1992; J. Magnuszewski, Literatura polska w kręgu literatur słowiańskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1993; Z. Niedziela, Slawistyczne studia literackie od renesansu do współczesności, Kraków 1994; K. Krejci, Wielka epika w literaturach słowiańskich XIX wieku [w:] K. Krejci, Wybrane studia slawistyczne, Warszawa 1972; S. Kozak, Ukraińscy spiskowcy i mesjaniści. Bractwo Cyryla i Metodego, Warszawa 1990; J. Rapacka, Leksykon tradycji chorwackich, Warszawa 1997; E. Solak, Językowe i wokółjęzykowe problemy bułgarskiego Odrodzenia, Kraków 2009; Mity narodowe w literaturach słowiańskich, red. M. Bobrownicka, Zeszyty Naukowe UJ. Prace historycznoliterackie, z. 81, Kraków 1992.

Prezentacja rozwoju literatur słowiańskich od czasów monogenezy morawsko-panońskiej do końca XIX wieku w kontekście kulturowym, uwzględniającym specyfikę literatur z obszarów Slavia Othodoxae oraz Slaviae Romanae i kontekst literatur zachodnioeuropejskich. Student powinien umieć umiejscowić je w obrębie modelów kulturowych; zapoznać się z podstawowymi zasadami estetyki bizantyjskiej i średniowiecznej, a także barokowej, klasycystycznej i preromantycznej. Student powinien umieć wskazać podstawowe prądy, idee filozoficzne, koncepty ideologiczne (integracyjne i dezintegracyjne) w Odrodzeniu Narodowym Słowian oraz omówić rozpiętość ideową, tematyczną i formalną romantyzmu i realizmu w lit. słowiańskich, z uwzględnieniem kontekstu zachodnioeuropejskiego. Omawiane są następujące zagadnienia:

I-II. Literatura cerkiewnosłowiańska - pojęcie, zakres, periodyzacja, specyfika oraz średniowieczna literatura łacińska i rodzima u Słowian kręgu Slaviae Romanae.

III-IV. Renesans u Słowian. Geneza, przenikanie, funkcje, rozprzestrzenienie. Porównanie z tzw. renesansem prawosławnym (renesansem Paleologów i prawosławnym ożywieniem kulturowym w kształcie hesychazmu). Humanizm, reformacja, questione della lingua (norma a godność).

V-VI. Barok u Słowian. Typy. Poetyka. Preferencje tematyczne i gatunkowe. Funkcje baroku u Słowian zachodnich i na Wschodzie. Rola kultury ruskiej Rzeczypospolitej dla zmiany modelu literatur postbizantyńskich.

VII-XVIII. Literatury słowiańskie na progu nowożytności. Charakterystyka obecności pobarokowych europejskich prądów (klasycyzm, sentymentalizm/ preromantyzm) w literaturze poszczególnych narodów słowiańskich. Modelowe aspekty literatury i kultury okresu Odrodzenia Narodowego: funkcja mentalności oświeceniowej i poetyki klasycystycznej; koncepcje integracyjne i dezintegracyjne w obrębie Słowiańszczyzny w I poł. XIX w. (projekty zjednoczeniowe: koncepcja Herderowsko-Kollarowska; iliryzm - jugoslawizm; słowianofilstwo, austroslawizm), rusofilstwo, polonofilstwo oraz programy nacjonalistyczne. Odrodzenie narodowe Słowian a Europa.

IX. Kodyfikacja normy poprawnościowej języka (język literacki, język literatury).

X. Rozpiętość ideowa, tematyczna i formalna romantyzmu w lit. słowiańskich (liryka romantyczna; miejsce i funkcja folkloru; nowelistyka lat 50.; powieść historyczna…).

XI –XII. Propozycje rosyjskiej "szkoły naturalnej" jako wzorzec dla literatur słowiańskich. Realizm krytyczny. Naturalizm i koncepcja powieści eksperymentalnej Zoli.

XIII. Tematyka i motywika powieści realistycznych. Poezja epoki realizmu.

XIV. Literatura na przełomie wieków - synkretyzm stylów, nurty filozoficzne. Modernizm i przełamywanie kanonu (poeci pogranicza epok).

1 grupa